150 ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΑΣΙΚΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΛΕΙΤΣΟΥ

Σύμφωνα με στοιχεία του Δασαρχείου Φουρνά Ευρυτανίας το μήκος των δασικών δρόμων στον Κλειτσό είναι 150 χλμ.  

Η ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΛΕΙΤΣΟΥ ΤΟ 2011

Σύμφωνα με την Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών της 
άνοιξης του 2011  που ανακοίνωσε η Ελληνική Στατιστική Αρχή 
(ΕΛΣΤΑΤ) την Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2012 ο πληθυσμός της Ελλάδας ανήλθε σε 10.815.197 άτομα ενώ για την κοινότητα Κλειτσού Ευρυτανίας ανήλθε σε 229 άτομα.

Πιο αναλυτικά:
                                                        ΑΤΟΜΑ
Κοινότητα Κλειτσού................................229
Κορίτσα (οικισμός)..................................70
Μαυρόλογγος (οικισμός)........................3
Μεσοχώρι (οικισμός)...............................84
Πλάτανος (οικισμός). ..............................72

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΦΑΡΑΓΓΙ ΜΕΓΑ ΡΕΜΑ ΑΠΟ www.rivertrekking.gr

ΠΡΟΣΒΑΣΗ

Για να μπούμε στο ΄΄Μέγα Ρέμα΄΄ περνάμε τη Φουρνά με κατεύθυνση προς Βράχα, περνάμε την διασταύρωση προς Κλειστό και μετά από 3χλμ. στρίβουμε δεξιά σε έναν κατηφορικό χωματόδρομο που οδηγεί πάλι προς Κλειστόν, μέχρι να βρεθούμε στην κοίτη του Μέγα ρέματος. Εκεί συναντάμε μια γέφυρα αφήνουμε τα αυτοκίνητά μας και ξεκινάμε την πορεία μας μέσα από το ποτάμι.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Χωρίς να χρειαστεί ακόμη να βραχούμε περπατάμε πλάι στο ποτάμι και μετά από 1300μέτρα θα συναντήσουμε μια γέφυρα σε σχήμα ( Π ) κτισμένη από πέτρα και τσιμέντο. Από το δρόμο προς τη Βράχα υπάρχει παλιό μονοπάτι που περνάει πάνω από την γέφυρα με κατεύθυνση προς Κλειστό. Από τη γέφυρα και μετά αρχίζει το κολύμπι! Τα νερά είναι πεντακάθαρα και νιώθουμε αυτή την ευχαρίστηση συνεχώς. Μπορούμε να αποφύγουμε πολλές λιμνούλες περνώντας από δίπλα. Λίγο πιο κάτω θα συναντήσουμε ένα πανέμορφο μέρος με 4 πηγές! Στη συνέχεια στ' αριστερά μας θα δούμε ένα άλλο μικρό φαράγγι, το Πλατάνι. Μικρό αλλά πολύ όμορφο. Από αυτό το σημείο και κάτω το Μέγα Ρέμα γίνεται στενό και όμορφο. Στο φαράγγι συναντούμε συνεχόμενες βαθιές πισίνες με πεντακάθαρα νερά που μπορούμε να κάνουμε βουτιές και τσουλήθρες. Αν δεν θέλουμε να βραχούμε, στα περισσότερα σημεία έχουμε τη δυνατότητα να περπατήσουμε περιμετρικά και να αποφύγουμε το νερό. Μόλις δούμε πως το φαράγγι ανοίγει χωρίς να παρουσιάζει πλέον ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καλά είναι να γυρίσουμε πίσω. Τη απόσταση αυτή την υπολογίζουμε περίπου σε 2 ώρες να κατέβουμε και άλλο τόσο για να ανέβουμε.

Για φωτογραφίες πατήστε εδώ

Κείμενο και Φωτογραφίες Γιώργος Ανδρέου

ΠΗΓΗ

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΚΑΣΤΑΝΙΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Η Ευρωπαϊκή καστανιά (Castanea sativa - Καστανιά η ήμερη). Γρήγορα αναπτυσσόμενο δέντρο που φτάνει τα 30 μέτρα σε ύψος. Τα φύλλα του είναι πριονωτά και μεγάλα, τα κάστανα έχουν καφέ ή καστανόγκριζο ρυτιδωμένο φλοιό. Το ξύλο της Ευρωπαϊκής καστανιάς είναι σκληρό και ανθεκτικό, σχίζεται εύκολα και δεν προσβάλλεται από μύκητες και έντομα. Χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, στην παραγωγή δοκαριών, πασσάλων σαν οικοδομική ξυλεία (ανθεκτικές σανίδες) στην παραγωγή χαρτιού και στη βυρσοδεψία.

Αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό η καστανιά ανήκει στην τάξη των Φηγωδών και στην οικογένεια των Φηγοειδών με 12 είδη φυλλοβόλων, αιωνόβιων μεγάλων δέντρων ιθαγενή των εύκρατων περιοχών του βορείου ημισφαιρίου.

Η καστανιά είναι πανάρχαιο δέντρο όπως αποδεικνύεται από διάφορα ευρήματα της εποχής του Χαλκού. Ήταν η τροφή των φτωχών το μεσαίωνα.

Οι καστανιές είναι μεγάλα δέντρα συνήθως και το ύψος τους μπορεί να φτάσει τα 35 μέτρα. Είναι είτε αυτοφυή είτε καλλιεργούνται για τους νόστιμους καρπούς τους και για την καλή σε ποιότητα ξυλεία τους αλλά και ως καλλωπιστικά σε διάφορα πάρκα. Οι καστανιές πρέπει να βρίσκονται σε υψόμετρο πάνω από 250 μέτρα και δεν ευδοκιμούν σε χαμηλότερα υψόμετρα. Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με μοσχεύματα και με εμβολιασμό. Το δέντρο ανθίζει κατά την άνοιξη και τα κάστανα ωριμάζουν από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι τέλη Νοεμβρίου ανάλογα με τις συνθήκες και τη ποικιλία. Κάθε δέντρο μπορεί να δώσει από 30-50 κιλά κάστανα. Το μέγιστο της απόδοσης θεωρείται το 50ο-60ο έτος της ηλικίας του. Τα ασβεστολιθικά πετρώματα είναι απαγορευτικά για την ανάπτυξη του φυτού.

Καρπός

Κάστανα

Ο καρπός της, το κάστανο, βρίσκεται μέσα σε ένα ξυλώδες περίβλημα που έχει αγκάθια εξωτερικά και ανοίγει όταν οι καρποί ωριμάσουν. Ανάλογα με το είδος, μέσα στο περίβλημα υπάρχουν 2-3 καρποί και σε άλλα είδη μόνο ένας.

Το μέγεθος του κάστανου έχει να κάνει με την υγρασία, τη ποικιλία και τη σύσταση του εδάφους.

Η συγκομιδή γίνεται με τίναγμα των καρπών του δέντρου και στη συνέχεια γίνεται μάζεμα με το χέρι. Μερικοί στρώνουν δίχτυα για πιο εύκολο μάζεμα.

Τα νωπά κάστανα περιέχουν 50% νερό, 45% υδατάνθρακες και 5% φυτικό έλαιο. Τρώγονται ψητά ή βραστά, χρησιμοποιούνται στη ζαχαροπλαστική, στη μαγειρική σε διάφορες συνταγές και γίνονται και αλεύρι κυρίως σε διάφορες περιοχές της Ασίας.

ΠΗΓΗ

Η ''ΑΝΗΠΑΚΟΗ'' ΤΟΥ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΥ ΟΔΗΓΗΣΕ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 40

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ Πως η "ανυπακοή" του Ευρυτάνα στρατηγού Χαρ. Κατσιμήτρου οδήγησε στο Έπος του 40!

Η 28η Οκτωβρίου 1940, είναι μια ιστορική εθνική επέτειος που, κάθε χρόνο, γιορτάζεται με κάθε επισημότητα, τόσο στην Ευρυτανία, όσο και σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.
Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος είχε αρχίσει από το 1939, με τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία. Στις 10 Ιουνίου η Ιταλία εισέρχεται στον πόλεμο και τον Αύγουστο του 1940, θα προκαλέσει τη χώρα μας με τον τορπιλισμό στην Τήνο του ευδρόμου «Έλλη», ανήμερα της μεγάλης γιορτής της Παναγίας.

Είναι ο προάγγελος της ιταλικής επίθεσης στην Ελλάδα, που προετοιμάζεται με κάθε μυστικότητα, πριν αυτή εκδηλωθεί στις 28 Οκτωβρίου του 1940.
Η χώρα μας, χωρίς να διαθέτει τα τεράστια πολεμικά μέσα των εισβολέων Ιταλών και με μόνα όπλα της την ψυχή και τη γενναιότητα του λαού της είπε ΟΧΙ στο ιταμό τελεσίγραφο του Ιταλού δικτάτορα Μουσολίνι, καταφέρνοντας, στο μέτωπο της
Αλβανίας, καίριο κτύπημα στις ιμπεριαλιστικές του φιλοδοξίες, σε σημείο ταπείνωσης, γεγονός που ανάγκασε τον επίσης δικτάτορα της Γερμανίας, τον Χίτλερ, να ανασυντάξει τα πολεμικά του πλάνα και να προστρέξει σε βοήθεια του φανφαρόνου συμμάχου του.
Η Ελλάδα, αφού αντιστάθηκε ηρωικά στις σιδηρόφρακτες στρατιές του Χίτλερ, υπέκυψε στις κατά πολύ ανώτερες στρατιωτικές του δυνάμεις και αναπόφευκτα υπέστη στις 24 Απριλίου 1941, την τριπλή κατοχή από τις συνασπισμένες δυνάμεις της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας.
Κι από την σκληρή αυτή κατοχή ξεπήδησε η εποποιία της Εθνικής Αντίστασης, που σε συνδυασμό με τις νίκες των συμμάχων οδήγησαν στην πτώση των δυνάμεων του ναζιστικού και φασιστικού άξονα και στην απελευθέρωση της χώρας μας.
Αυτές τις μεγάλες και ιστορικές στιγμές για την πατρίδα, αγαπητοί αναγνώστες, ένας Ευρυτάνας στρατιωτικός, με καθάρια Ελληνική ψυχή και λεβεντιά, ο υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος διοικητής της 8ης Μεραρχίας, ήταν αυτός που πρώτος απ΄ όλους είπε το μεγάλο ΟΧΙ στους κατακτητές, με την έκδοση ημερήσιας διαταγής, που έμεινε στην ιστορία, ως "Αντίσταση μέχρις εσχάτων".
Ας δούμε πως έχει αυτό το ιστορικό γεγονός, που πολλοί από μας δεν γνωρίζουμε. 
Το καλοκαίρι λοιπόν  του 1940, την ίδια στιγμή που η Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με την κλιμάκωση των ιταλικών προκλήσεων, η αληθινή δύναμη του Άξονα, η Γερμανία του Χίτλερ, προχωρούσε ακάθεκτη έχοντας καταλάβει χωρίς ουσιαστική αντίσταση σχεδόν ολόκληρη την Ευρώπη.
Όμως η Ιταλία του άλλου παρανοϊκού δικτάτορα, του Μουσολίνι, δεν είχε να επιδείξει επιτυχίες, παρά το πολύ σημαντικό μέγεθος της πολεμικής μηχανής της. Ο πραγματικός φόβος του Μουσολίνι ήταν ότι ο Χίτλερ θα κυριαρχούσε παντού και ότι για τη Ρώμη δεν θα έμενε τίποτα στη μοιρασιά της νέας τάξης πραγμάτων, όταν αυτή, όπως ήταν βέβαιοι οι δύο δικτάτορες, θα νικούσε.
Έτσι ήταν που οι Ιταλοί άρχισαν τις προκλήσεις εναντίον της Ελλάδας. Για περισσότερο από ένα μήνα πριν από τον τορπιλισμό της Έλλης, ιταλικά αεροσκάφη σε αρκετές περιπτώσεις έβαλλαν σποραδικά εναντίον ελληνικών πολεμικών πλοίων, επιχειρώντας να προκαλέσουν νευρικότητα και φόβο, ο ελληνικός εναέριος χώρος παραβιαζόταν συστηματικά. Όμως, σταθμίζοντας και το γεγονός ότι η Αγγλία δεν ήταν σε θέση να βοηθήσει πραγματικά -κανείς άλλος δεν πολεμούσε εκείνη τη στιγμή τον Άξονα, ενώ η Αθήνα του Μεταξά επιχειρούσε να διατηρήσει την ουδετερότητα της. Αλλά οι Ιταλοί αποφάσισαν να κλιμακώσουν. Στις 15 Αυγούστου τορπιλίζουν την Έλλη στην Τήνο, στους εορτασμούς της Παναγίας. Δύο ακόμα τορπίλες στόχευαν στα επιβατηγά πλοία που είχαν φέρει προσκυνητές από την Αθήνα, αλλά τελικά αστόχησαν, Ιταλικά αεροπλάνα επιχείρησαν ξανά να τα χτυπήσουν στο ταξίδι της επιστροφής, αλλά μονάδες του ελληνικού στόλου τα προστάτευσαν. Οι Ιταλοί δεν παραδέχθηκαν ότι ήταν εκείνοι που είχαν χτυπήσει. Φυσικά, όλοι γνώριζαν τα πάντα. Μα η Ελλάδα αποφάσισε να μη μιλήσει.
Όμως, στις 28 Οκτωβρίου του 1940, ο Μουσολίνι δεν άντεξε άλλο. Κρυφά από τον Χίτλερ, ο οποίος διαφώνησε πλήρως με την απόφαση του, επιτέθηκε μέσω της Αλβανίας στην Ελλάδα. Ένα νέο σύγχρονο ελληνικό έπος, έπος που θα θάμπωνε τον κόσμο, ξεκινούσε.
 Φυσικά, η Αθήνα αγνοούσε την ημέρα της επίθεσης που ήταν σίγουρη ότι θα εκδηλωνόταν. Στόχος η Ήπειρος, στα ελληνοαλβανικά σύνορα. Όσα κι αν είχαν γίνει τα χρόνια του Μεσοπολέμου για την ενίσχυση της ελληνικής στρατιωτικής μηχανής, αυτά δεν μπορούσαν να ήταν αρκετά , αφορούσαν τοπικούς κι όχι παγκόσμιους πολέμους
Τώρα όμως, στην αλβανική πλευρά των συνόρων, είχε συγκεντρωθεί μια πολύ ισχυρή πολεμική μηχανή. Από την ελληνική πλευρά των συνόρων, υπήρχε η VIII Μεραρχία, με επικεφαλής τον Ευρυτάνα (Από τον Κλειτσό) υποστράτηγο Χαράλαμπο Κατσιμήτρο, που το πολεμικό στρατηγείο του βρισκόταν μέσα σε μια μικρή σπηλιά, στο χωριό Καλπάκι.

Στις πέντε και μισή το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940, προτού καν λήξει το πολεμικό  τελεσίγραφο που μόλις πριν από λίγες ώρες είχε επιδώσει η Ιταλία στην Ελλάδα για να εισπράξει το «Όχι» του Ιωάννη Μεταξά εκ μέρους όλων των Ελλήνων, εκδηλώθηκε μαζική επίθεση με εισβολή ιταλικών τμημάτων στην Ήπειρο με επτά φάλαγγες, στην Πίνδο με πέντε φάλαγγες, στη βορειοδυτική Μακεδονία με πυρά πυροβολικού και με υποστήριξη από αέρος που έφτασε και σε βομβαρδισμούς στη Σαλαμίνα, στο Σκαραμαγκά, στον Πειραιά και την Πάτρα.
Τις προηγούμενες εβδομάδες πριν από την επίθεση και με βάση την, κάθε άλλο από παράλογη, επιτελική εκτίμηση ότι ένας αγώνας απέναντι σε τόσο υπέρτερο εχθρό θα ήταν ουσιαστικά μάταιος, ο υποστράτηγος Κατσιμήτρος είχε λάβει προφορικά την «παρότρυνση», στα όρια της «εντολής», άλλα χωρίς αυτό να πάρει ποτέ τη μορφή πραγματικής στρατιωτικής διαταγής, να συμπτύξει τις γραμμές του καινά προσπαθήσει να αμυνθεί βαθύτερα και πιο «αποτελεσματικά» στο ελληνικό έδαφος. Δεν το έπραξε.
Αντί γι' αυτό, στην ημερήσια διαταγή του στο προσωπικό της VIII Μεραρχίας, του ηρωικότερου ίσως σχηματισμού στρατού της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, καλούσε σε άμυνα μέχρις εσχάτων και δήλωνε ότι οποιαδήποτε υποχώρηση ήταν αδιανόητη και ότι εκεί, στα σύνορα, ήταν και η τελευταία γραμμή άμυνας.
 Την 1η Νοεμβρίου, οι Ιταλοί με 169 αεροσκάφη βομβάρδισαν τη Θεσσαλονίκη, 

ΑΠΟ ΣΕΛΙΔΑ 10
την Κέρκυρα, το Μέτσοβο, τον Πειραιά, τον Ισθμό της Κορίνθου, την Κρήτη. Και στις 2 Νοεμβρίου, δύο μεραρχίες επιτέθηκαν μαζικά στη γραμμή Ελαίας - Καλαμά, στο Καλπάκι της Ηπείρου.
Το σφυροκόπημα κατά της Ελλάδας συνεχίζονταν επί έξι ημέρες. Όμως ο Κατσιμήτρος, που δεν είχε αφήσει τις γραμμές του, κρατούσε εκπλήσσοντας τους πάντες: τους Ιταλούς, τους Άγγλους, τους Γερμανούς, την ίδια την Αθήνα, εκεί όρθιος και δυναμικός δίπλα στο στρατό, με ήρωες αμέτρητους και με καρδιά, λεβέντικη, ευρυτανική. 
Και ξαφνικά, μετά την ιταλική επίθεση, στις 8 Νοεμβρίου 1940, ο κόσμος ολόκληρος μένει άναυδος. Έπειτα από σειρά αποτυχιών, οι ιταλικές δυνάμεις στην Ήπειρο σταματούν τις επιθέσεις τους και συντάσσονται για πρώτη φορά σε γραμμές άμυνας.
Η πρώτη νίκη του ελεύθερου κόσμου ενάντια στις δυνάμεις του Άξονα, με μεγάλο πρωταγωνιστή και πρωτομάστορα τον Ευρυτάνα Στρατηγό Κατσιμήτρο, ήταν γεγονός. Λίγο μετά μια ακόμα ιταλική επίθεση αποτυγχάνει οικτρά. 
Αυτό που πέτυχαν ο Κατσιμήτρος και οι άνδρες του είχε τόσο καταλυτική σημασία, όχι μόνον για την Ελλάδα, αλλά και για τη διεθνή ισορροπία του πολέμου, ανάγκασε τον Χίτλερ να πάρει την κατάσταση ο ίδιος στα χέρια του.
Έτσι, στις 12 Νοεμβρίου, εκδίδει την πρώτη εμπιστευτική του διαταγή για εκπόνηση πολεμικών σχεδίων εναντίον της Ελλάδας. Ακριβώς την επομένη, φτάνουν τα νέα. Η περίφημη ιταλική Μεραρχία αλπινιστών Τζούλια έχει συντριβεί. Οι ιταλικές δυνάμεις έχουν σχεδόν στο σύνολο τους εγκαταλείψει πια το ελληνικό έδαφος στην Πίνδο.
Στις 22 Νοεμβρίου, ξεκινά η ελληνική αντεπίθεση και δύο μέρες αργότερα, στις 24 Νοεμβρίου, το Γ΄ Σώμα του ελληνικού στρατού καταλαμβάνει τη Μοσχόπολη στη Βόρειο Ήπειρο.
Η υπερφίαλη και πανίσχυρη Ιταλία έχει ηττηθεί κατά κράτος.
Τα νέα προκάλεσαν ρίγος στην Ευρώπη. Ο Άξονας που την είχε σαρώσει στο πέρασμα του, τελικά, δεν ήταν αήττητος.
Από τις 3ο Νοεμβρίου και μετά οι βορειοηπειρωτικές πόλεις καταλαμβάνονται από τον ελληνικό στρατό, η μία μετά την άλλη: Πόγραδετς, Πρεμετή, Αγιοι Σαράντα, Κορυτσά, Αργυρόκαστρο, Χειμάρρα. Στη θάλασσα, τα υποβρύχια Παπανικολής, Κατσώνης και Πρωτεύς γράφουν ιστορία βυθίζοντας ιταλικά σκάφη. Τα αντιτορπιλικά Βασίλισσα Όλγα και Βασιλεύς Γεώργιος γράφουν ιστορία βομβαρδίζοντας τους Ιταλούς στον Αυλώνα. Οι ελληνικές επιτυχίες διαδέχονται η μία την άλλη. Μέσα σε κλίμα τρομερής νευρικότητας και υπό τις εντολές του ίδιου του Μουσολίνι, στις 9 Μαρτίου του 1941 εκδηλώνεται η μεγάλη «εαρινή» ιταλική επίθεση. όμως μέσα σε μια εβδομάδα, ο ιταλικός στρατός έχει και πάλι υποχωρήσει στις αρχικές του θέσεις. 
Στις 29 Μαρτίου, ο Μουσολίνι παραδέχεται την ιταλική ήττα. Τρεις μέρες αργότερα, το υποβρύχιο Τρίτων υπό τον αντιπλοίαρχο Ζέπο βυθίζει το πλοίο Κάρνια έξω από το Πρίντεζι Η Ιταλία όχι απλώς έχει ηττηθεί, αλλά πλέον κινδυνεύει.
Έτσι, στις 6 Απριλίου 1941. η ισχυρότερη πολεμική μηχανή που είχε ποτέ γνωρίσει ο κόσμος, η Γερμανία του Αδόλφου Χίτλερ, επιτίθεται σαρωτικά στην Ελλάδα. Την πρώτη και μόνη τότε χώρα του κόσμου που βρισκόταν σε ταυτόχρονη πολεμική αναμέτρηση κα με τις δύο ευρωπαϊκές δυνάμεις του Άξονα, με τα όποια καταστροφικά αποτελέσματα για την χώρα μας. 
Κλείνοντας, αγαπητοί αναγνώστες την αναφορά μας στην ιστορική διαταγή του Στρατηγού Κατσιμήτρου, για την οποία στοιχεία αντλήσαμε από σύγγραμμα του ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΑΛΟΥΧΟΥ αλλά και από άλλες πηγές, σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, μπορούμε να νιώθουμε περήφανοι ως Ευρυτάνες που ήμαστε απόγονοι τέτοιων ηρώων αλλά ταυτόχρονα να καταθέτουμε και την μεγάλη απογοήτευση μας, που σήμερα στο νέο τελεσίγραφο των κατακτητών, δε βλέπουμε καμία Αντίσταση και όχι φυσικά τύπου ανδρείας του Στρατηγού Κατσιμήτρου, στην νέα πλέον εισβολή και κυριαρχία των Γερμανών, με άλλα τώρα μέσα κατά της πατρίδας μας.                                        π.Ε.Φ.

ΠΗΓΗ

Η ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΛΙΤΖΑΣ ΚΑΙ ΑΓΡΑΦΩΝ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Η Επισκοπή Λιτζάς και Αγράφων. Τον 9ο αιώνα αναφέρεται για πρώτη φορά ως «Λιτζάς». Με ολοκληρωμένη την ονομασία της, δηλαδή ως «Λιτζάς και Αγράφων», τη συναντούμε στα τέλη του 13ου αιώνα κι έτσι διατηρήθηκε ως το 1833, οπότε έπαυσε να υπάρχει. Μέχρι τα μέσα του 15ου αιώνα φαίνεται ότι είχε έδρα κατά διαστήματα τη Ρεντίνα, το Σμόκοβο, τα Άγραφα, την Επισκοπή Αγραίων στην Ευρυτανία και ίσως το Φουρνά και τον Κλειτσό της ίδιας περιοχής. Από τον 16ο αιώνα κι έπειτα φαίνεται ότι μόνιμη έδρα της ήταν το Καρπενήσι..

ΠΗΓΗ

ΤΑ ΘΗΛΑΣΤΙΚΑ ΖΩΑ ΠΟΥ ΖΟΥΝΕ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Τα θηλαστικά ζώα που ζούνε στους οικισμούς του Κλειτσού αλλά και στην ευρύτερη περιοχή ανάλογα με το υψόμετρο.

Η ΤΑΒΛΑ (ΣΟΦΡΑΣ) ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Τάβλα - Σοφράς

Ο «Σοφράς» ή σουφράς, ήταν ένα στρογγυλό τραπέζι φαγητού μικρός ή μεγάλος με πολύ χαμηλά πόδια, ως 40 εκατ. ύψος, δεν το χρησιμοποιούσαν μόνο για τραπέζι φαγητού. Οι τρώγοντες κάθονταν σταυροπόδι, εκτός των νέων γυναικών που έτρωγαν στηριζόμενες στα γόνατά τους ή καθισμένες σε μικρά σκαμνιά. Οι άνδρες κάθονται πάνω σε προσκέφαλα σταυροπόδι πάντοτε. Παλαιότερα τραπεζομάντηλα δεν χρησιμοποιούσαν αλλά πάνω στο σοφρά έβαζαν ένα μεγάλο σινί και μέσα σ΄αυτό τα σάνια ή σαγάνια. Στα μεγάλα δείπνα, όπως στην περίπτωση γάμου χρησιμοποιούσαν σουφράδες ορθογώνιες σε κανονικό ύψος για 10 ή και περισσότερα άτομα και κάθονταν σε ξύλινα καθίσματα. Οι γυναίκες όμως δεν συμμετείχαν στο κοινό με τους άνδρες τραπέζι αλλά σε ξεχωριστό. Πάνω στο σοφρά έκαναν κι άλλες δουλειές, όπως το πλάσιμο των φύλλων ζυμαριού για τις πίτες, το ζύμωμα της καλαμποκοκουλούρας, των πρόσφορων για την εκκλησιά, των κουλουριών. Πάνω αναποδογύριζαν αμέσως μετά το ξεφούρνισμα τις πίτες, άπλωναν τα σύκα μετά το βράσιμό τους για να γίνουν οι συκομαϊδες κ.α. Ήταν ένα σκεύος που δεν έλειπε από κανένα σπίτι του χωριού. 

ΠΗΓΗ

Η ΓΚΛΙΤΣΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ

Τον παλιό καλό καιρό, λίγο μετά την Αρχή του Χρόνου, υπήρχε ο Θεός Ερμής...
Ο πρώτος καταγεγραμμένος... κατσιαπλιάς στην Ιστορία της Ανθρωπότητας !!!

Μωρό ακόμα στην κούνια, πήγε και έκλεψε από τα Πιέρια 50 δαμάλια που ανήκαν στον αδερφό του Απόλλωνα και τα έκρυψε στην Πύλο !!!
Και όμως... ο πρώτος αποδεδειγμένα κατσιαπλιάς αφού μετάνιωσε για την πράξη του, έγινε στη συνέχεια... προστάτης των κτηνοτρόφων !!!!

    Έμβλημα του το κηρύκειο...
    καρλίγκου βλαχιστί.


Πρόκειται για την γνωστή σε όλους μας γκλίτσα, την ποιμενική ράβδο που στην μία άκρη της έκανε καμπή και σχηματιζόταν μία αγκύλη.
Τα ζώα τα έπιαναν με την αγκύλη αυτή από το λαιμό...
Στα μυρικαστικά όμως (γίδια, πρόβατα), λόγω της ευκινησίας αυτών, ήταν πιο ευκολο να τα πιάνουν με την αγκύλη από το πόδι και πάνω από το δίχηλο νύχι τους καθώς αυτά επιχειρούσαν να ξεφύγουν.

Ετσι η αγκύλη έγινε πιο μικρή... έγινε αγκυλίτσα... γκλίτσα...
ΓΚΛΙΤΣΑ
Ένα εργαλείο δουλειάς για τον κτηνοτρόφο... ένα αξεσουάρ για τον ορεσίβειο και ενίοτε...... πολεμικό όπλο !!!!

(Γ.Μ)

ΠΗΓΗ

ΣΠΗΛΙΑ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΥ

Στην είσοδο του χωριού, στο Καλπάκι, βρίσκεται η σπηλιά όπου ήταν το στρατηγείο του Διοικητή της 8^ης Μεραρχίας κατά την διάρκεια του πολέμου. Την είσοδο της σπηλιάς κοσμεί η προτομή του Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, που με την πίστη του να υπερασπιστεί την γραμμή αμύνης Ελαίας – Καλαμά καθήλωσε τις εχθρικές δυνάμεις στο Καλπάκι και δημιούργησε το αθάνατο έπος του 1940.

 ΠΗΓΗ

400 ΑΤΟΜΑ Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΛΕΙΤΣΟΥ ΤΟ 1681

  Ο Κλειτσός σε έγγραφο του 1681 αναφέρεται ως Κελζούς και ότι ανήκει στον "ναχιγιέ Κιουχιστάν", (περσική λέξη πού δηλώνει τον ορεινό).

  Κατά τα τέλη του ΙΗ΄ και τις αρχές του ΙΘ΄αιώνα ο ''Κλειτσός'' είχε πληθυσμό 400 άτομα. 

ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΗΓΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟ

Φοβερός πολεμιστής. Από το 1904 αγωνίζεται για την Ελλάδα Έλαβε μέρος στο Βαλκανικό πόλεμο του 1913, στο Μακεδονικό Μέτωπο 1917-18 και την Μικρασιατική εκστρατεία του 1919-22. Στις φοβερές εκείνες μάχες στο Αφιόν Καραχισάρ, στο λόφο του Χασάν - Μπελλ το τάγμα του απέκρουσε τις επιθέσεις δυο τουρκικών μεραρχιών . Ο διοικητής τους Ρεσάτ Πασάς ένιωσε τόση ντροπή που δεν μπόρεσε να περάσει από το τάγμα του Κατσιμήτρου που τελικά αυτοκτόνησε . 

Εκεί ο Κατσιμήτρος τραυματίστηκε. Το 1937 έγινε υποστράτηγος και διετέλεσε διοικητής της 8ης Μεραρχίας Ηπείρου, που απέκρουσε με ηρωισμό την Ιταλική επίθεση κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του '40 στην Αλβανία. 

Με τη πρώτη επίθεση των Ιταλών ο Χ. Κατσιμήτρος κατάλαβε το αυτονόητο, ότι δηλαδή το έδαφος της Ηπείρου είναι τόσο ορεινό και άγριο που είναι αδύνατον σε ένα εχθρό να προελάσει γρήγορα και μάλιστα μέσα στο χειμώνα και τη λάσπη. Αν περπατήσετε το καλοκαίρι στη περιοχή και δείτε την αγριάδα του εδάφους θα καταλάβετε καλύτερα. 

Έτσι ο Χ. Κατσιμήτρος ανέλαβε επιθετική διάταξη και με αλλεπάλληλες νικηφόρες μάχες κατά των επιδρομέων εισήλθε στο βορειοηπειρωτικό έδαφος, απελευθέρωσε ελληνικές πόλεις και έφτασε μέχρι τη γραμμή Τεπελενίου και Χειμάρας. 

Μετά τη Γερμανική εισβολή, υποχώρησε και αποστρατεύτηκε στα Ιωάννινα. Το 1946 προήχθη σε Αντιστράτηγο. 

Έγραψε το έργο : "Η Ήπειρος προμαχούσα". 

Σαν συνταξιούχος ο μεγάλος αυτός πολεμιστής περιοριζότανε να κάνει τον καθημερινό του περίπατο στη πλατεία του Αγίου Παντελεήμονα Αχαρνών. 

Πέθανε στην Αθήνα το Φεβρουάριο του 1962 και ετάφη στο Α' Νεκροταφείο. 

ΠΗΓΗ

ΚΟΛΟΚΥΘΟΛΟΥΛΟΥΔΑ ΓΕΜΙΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Κολοκυθολούλουδα γεμιστά ή κολοκυθοκορφάδες γεμιστά

ΥΛΙΚΑ:
24 μεγάλα κολοκυθολούλουδα
½ κούπα ελαιόλαδο απαλό
3/4 κούπας ρύζι Καρολίνα
1 κρεμμύδι
1/4 κούπας άνηθο
1 τοματοπελτέ ψιλοκομμένο
1/4 κούπας δυόσμο
1/4 κούπας μαϊντανό
Αλάτι, πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ
1) Σε ένα μπολ, ανακάτεψε το ρύζι με τον τοματοπελτέ, το κρεμμύδι, τον άνηθο, το δυόσμο, τον μαϊντανό, αλατοπίπερο και λίγο ελαιόλαδo.
2) Στη συνέχεια, στρώσε στον πάτο μιας κατσαρόλας τα κοτσάνια από τα αρωματικά. Κατά αυτόν τον τρόπο τα γεμιστά δεν θα κολλήσουν στον πάτο και θα πάρει και το φαγητό επιπλέον άρωμα.
3) Αφού κόψεις τα κοτσάνια και αφαιρέσεις τα μικρά πράσινα σέπαλα και τον κίτρινο στύλο, γέμισε τα κολοκυθολούλουδα με το μείγμα ρυζιού μέχρι εκεί που χωρίζουν τα πέταλα του άνθους. Μετά, στρίψε τα πέταλα ώστε να μην μπορεί να χυθεί η γέμιση και βάλε τα στην κατσαρόλα.
4) Πασπάλισε τώρα με λίγο επιπλέον αλατοπίπερο και το υπόλοιπο ελαιόλαδο.
5) Όταν το κάνεις αυτό, σκέπασε την κατσαρόλα με ένα πιάτο και στη συνέχεια ρίξε τόσο νερό ώστε να καλύψει τα τοιχώματα του πιάτου.
6) Τέλος, καπάκωσε την κατσαρόλα και βάλε την στη φωτιά. Όταν το φαγητό αρχίσει να βράζει, χαμήλωσε τη φωτιά και άσε το να σιγοβράσει για 20-25 λεπτά περίπου.
7) Τα κολοκυθολούλουδα είναι έτοιμα. Τρίψε από πάνω λίγο ανθότυρο ή μαλακή μυζήθρα και σερβίρεις.

ΠΗΓΗ

ΤΑ ΑΓΡΑΦΑ ΟΠΟΥ ΑΝΗΚΕΙ Ο ΚΛΕΙΤΣΟΣ

ΤΑ ΒΟΥΝΑ ΤΩΝ ΘΡΥΛΩΝ


   Τα Άγραφα


     Τα Άγραφα αποτελούν το πετράδι στο στέμμα της Πίνδου. Στον Πινδικό χώρο και στον νοτιοανατολικό ορεινό όγκο του βρίσκονται τα Άγραφα, που γεωγραφικά ενώνουν την δυτική Κεντρική Ελλάδα με την Θεσσαλία και διαιρούνται στα Θεσσαλικά και Ευρυτανικά Άγραφα.
     Λένε οι παλιοί, ότι όταν ο Θεός έφτιαχνε τον κόσμο, πήρε μια χούφτα από χώμα και το πέρασε σε σήτα. Το εύφορο πέρασε από αυτήν και έγιναν οι κάμποι, οι πέτρες και τα χοντράδια έπεσαν στην γη και γεννήθηκαν τα Άγραφα.
     Τα πολυφύμηστα Άγραφα δεν πήραν την ονομασία μόνο από την φυσιογνωμία του τόπου, αλλά την πήρανε και από την φυσιογνωμία των ανθρώπων που τα κατοικούνε. Τα πέτρινα χρόνια της Τουρκιάς οι άνθρωποι αυτοί δεν άφησαν, Τούρκικο ποδάρι να πατήσει τον τόπο τους και να εισπράξει το χαράτσι της σκλαβιάς.
     Ο ορεινός αυτός όγκος, αυτή η βουνοθάλασσα, αποτελεί τμήμα της οροσειράς της Πίνδου, με βουνά ντυμένα με μύθους και παραδόσεις, που χάνονται στα βάθη των αιώνων. Σε τούτον τον τόπο άνθησε η ζωή, έζησαν άνθρωποι απλοί, άνθρωποι λιτοί και λεύτεροι, λεύτεροι γιατί δεν λύγισαν ποτέ, δεν προσκύνησαν αφεντάδες, λεύτεροι γιατί απολαμβάνουν το πράσινο και χαίρονται τον ήλιο. 
     Η περιοχή των Αγράφων καλύπτεται από πυκνή βλάστηση που με το πέρασμα του χρόνου επεκτείνεται εξαιτίας της εγκατάλειψης καλλιεργήσιμων εκτάσεων και της περιορισμένης κτηνοτροφίας.
     Τα Άγραφα, είναι μια Ελλαδική περιοχή ορεινή και δύσβατη, πλαγιές και γκρεμοί, ζερβά και ράχες απροσπέλαστες, μια απέραντη θάλασσα από βουνοκορφές άλλες ψηλές και άλλες χαμηλότερες, εκεί που οι Αγραφιώτες ζουν στο δικό τους απομονωμένο κόσμο.
     Εδώ ψηλά στα Άγραφα στη χώρα της οξιάς και το βασίλειο της βελανιδιάς,  σε τούτη τη βουνοθάλασσα που ψηλά βασιλεύει ο έλατος και πιο χαμηλά ο κέδρος, οι κάτοικοι ζούνε μια ζωή απλή και τίμια. Άνθρωποι που οι καθημερινές έγνοιες τους είναι μόνο, για την γη, για το ξύλο που δίνει τη φωτιά, για τα σύννεφα που δίνουν το νερό της βροχής.
     Στον Αγραφιώτικο χώρο τα αιώνια, μακάρια βουνά απλώνουνε με σιγουριά τον όγκο τους και μεγαλεπήβολα αγγίζουν τα ουράνια, στα ξέφωτα δε, στις βουνοπλαγιές και στα ριζά, γάργαρα νερά ζωογονούν την πλάση.
     Σε όποια γωνιά κι αν πατήσεις αυτού του ένδοξου τόπου, τα πάντα σου δίνουν την αίσθηση, πως αυτές οι ανεξάντλητες φυσικές ομορφιές του, δεν έχουν όμοιο τους, όπου δε και αν θελήσεις να σκύψεις στην ανδρειωμένη τούτη γη, θα ακούσης την φωνή των προγόνων.
     Μερικά χιλιόμετρα σας χωρίζουν από αυτά. Αρκεί μόνο ένα πράγμα από εσάς, την επιθυμία να πάρετε τον δρόμο, πάντα θα υπάρχουν τα παρθένα σημεία, που θα αποπνέουν τον αέρα της άγριας φύσης.
     Νιώστε τα, δέστε τους χώρους τους, θα δείτε και θ’ ακούσετε πολλά, όταν αποφασίσετε εκεί να βρεθείτε, κι αυτά θα βρουν τη θέση τους μέσα στο είναι σας, θα σας ανταμείψουν πλουσιοπάροχα.
     Σε υψόμετρο δε 900 μέτρων, στο νοτιότερο άκρο των Θεσσαλικών Αγράφων, που κατέχουν ξεχωριστή θέση στο νομό Καρδίτσας, στην καρδιά της ηπειρωτικής Ελλάδας, κάθεται θρονιασμένη με όλο της το μεγαλείο η πανέμορφη Ρεντίνα – Αρχόντισσα των Αγράφων, που πορεύεται στο πεπρωμένο της αιώνες τώρα, με σύμμαχο την ιστορία της.
     Είναι ένα γραφικό ορεινό Θεσσαλικό χωριό, -από τα ομορφότερα των Αγράφων- με αποτυπωμένη ούσιο σε ιστορικές μνήμες, σε παραδοσιακές εκφράσεις, σε φυσικές ομορφιές, σε ευγενικά αισθήματα των κατοίκων του. Ταξίδευσε μέσα στους αιώνες με το ίδιο όνομα και βρίσκεται στην νοτιοανατολική οροσειρά των Αγράφων της Πίνδου, ήταν δε ανέκαθεν χωριό γενέτειρα καπεταναίων, αγωνιστών και επαναστατών, αρματολών και κλεφτών.
     Η περιοχή των Αγράφων που γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτι-στικά υπήρξε ενιαία μέσα στους αιώνες, χωρίζεται σήμερα διοικητικά στα Θεσσαλικά Άγραφα της Καρδίτσας και στα Άγραφα της Ευρυτανίας.
     Στα Θεσσαλικά Άγραφα υπάγονται σήμερα οι παλαιοί δήμοι:  Αργιθέας, Δολόπων, Γόμφων, Νεβροπόλεως, Ιτάμου, Μενελαϊδος, Ταμασίου και Ιθώμης και αριθμούν 73 χωριά.
     Στα Ευρυτανικά Άγραφα υπάγονται οι πρώην δήμοι: Απεραντίων, Αγραίων και Κτημενίων και απαρτίζονται από 39 χωριά. Τέλος στα Άγραφα ανήκει και ο πρώην δήμος Τυμφρηστού με άλλα τέσσερα χωριά , που σήμερα υπάγονται στην Φθιώτιδα.


Στη γη των κλεφτών και των αρματολών


     Στο άκουσμα της λέξης Άγραφα, ο Έλληνας συνειρμικά φέρνει στο νου του τους κλέφτες και αρματολούς της προεπαναστατικής περιόδου του μεγάλου αγώνα.
     Αν ο τόπος είχε φωνή, να τι θα είχε να μας αποκαλύψει!!
     Η περιοχή των Αγράφων, τα χωριά των κλεφτών (κλεφτοχώρια), υπήρξαν ο καταλληλότερος τόπος για την δράση κλεφτών και αρματολών, αφού η τουρκική εξουσία δεν έφτασε ποτέ ως εκεί με την σκληρή και καταπιεστική μορφή της.
     Από την αρχή της σκλαβιάς, τα βουνά των Αγράφων, καταφύγιο όλων των επαναστάσεων, πρόσφεραν στους γύρω πληθυσμούς ένα σίγουρο οχυρό εναντίον της τυραννίας. Μάταια οι στρατιές των Τούρκων προσπάθησαν να εγκαταστήσουν εκεί τη δυναστεία των πασάδων της Ηπείρου και της Θεσσαλίας.
     Δεν είναι τόσο ο απόηχος των θρύλων, για την γη των κλεφτών και των αρματολών που σου έρχονται στον νου, όταν αναφέρεσαι στα Άγραφα. Αυτά σου έρχονται πολύ μετά, όταν είσαι ήδη εκεί, γιατί όπως και να το κάνεις, κάτι ξεχωριστό είχαν αυτά τα μέρη μας.
     Η περιοχή των Αγράφων έχει συνδέσει τη συναρπαστική ιστορία της με απείρους μύθους, αλλά και πραγματικά γεγονότα. Στα ευλογημένα βουνά των Αγράφων στα φλογισμένα χρόνια γεννήθηκε η θρυλική κλεφτουριά και το περίφημο αρματολίκι, εκεί βρίσκονται τα λημέρια των κλεφτών και των καπεταναίων.
     Στα ματοποτισμένα και ξακουστά Άγραφα, την γη των θρύλων, των παραδόσεων και της λεβεντιάς, ακαταπόνητοι πολέμαρχοι, ατίθασα παλικάρια, μεγάλοι ήρωες αγωνιστές δεν τρόμαζαν στον θάνατο, με απαράμιλλη δε αντρειοσύνη πολέμησαν τους Τούρκους δυνάστες και έδωσαν την ζωή τους για την ανεξαρτησία και την πολυπόθητη λευτεριά. Πριν, αλλά και κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821, πολλοί και σπουδαίοι οπλαρχηγοί έδρασαν σε αυτόν εδώ τον τόπο, όπως ο Κατσαντώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Δίπλας και άλλοι.


Γιατί λέγονται Άγραφα


     Η περιοχή αυτή της Πίνδου ονομάστηκε έτσι, όταν κατά την εποχή της Εικονομαχίας, ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος ο Κοπρόνυμος, τον 8ο αιώνα έστειλε Εξάρχους του, να ελέγξουν αν αφαίρεσαν οι κάτοικοι της περιοχής τις εικόνες από τις εκκλησιές τους. Όταν αυτοί έφτασαν διαπίστωσαν, ότι οι ορεινοί κάτοικοι, όχι μόνο δεν είχαν αφαιρέσει τις εικόνες, αλλά φύσει συντηρητικοί και δεμένοι με τις παραδόσεις, επιτέθηκαν και σκότωσαν τους απε-σταλμένους του αυτοκράτορα, ως ασεβείς και ιερόσυλους. Φτάνοντας τα μαντάτα στην Πόλη, ο αυτοκράτορας οργίστηκε και διέταξε να διαγράψουν την ανυπότακτη αυτή περιοχή από τους καταλόγους της αυτοκρατορίας, αλλά και από τα κατάστιχα είσπραξης φόρων.
     Η κατάσταση αυτή διατηρήθηκε και αργότερα, αφού και οι Τούρκοι, αν και επεκράτησαν στη Θεσσαλία, πριν από την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, επί εποχής Μουράτ Β΄, που απόμεινε στην ιστορία με το παρανόμι «αναμορφωτής», δεν κατόρθωσαν να υποτάξουν την δύσβατη Αγραφιώτικη γη και υποχρεώνονται να ανανεώσουν τα προϋπάρχοντα από τους Βυζαντινούς προνόμια αυτο-νομίας και αυτοδιοίκησης.
     Αργότερα ο Σουλτάνος Σουλεϊμάν ο «μεγαλοπρεπής», γνωστός στην ιστορία και ως «νομοθέτης», διέταξε τον στρατηγό του Βέϊλερ Βέη, αρχιστράτηγο της Ρούμελης, να υποτάξει την μέχρι της εποχής του, την ουδέποτε αναγεγραμένη στους φορολογικούς καταλόγους των Τούρκων την ορεινή αυτή περιοχή της Πίνδου.
     Ο Βέϊλερ Βέης διαπιστώνοντας ότι η υποταγή των οροσιβίων Αγραφιωτών δεν ήταν εύκολη, έκρινε σκόπιμο να συνθηκολογήσει και υπέγραψε την συνθήκη Ταμασίου το 1525, όπου συμπεριέλαβε αυτά τα προνόμια, τα οποία συνετέλεσαν στο να μετατραπούν τα βουνά της νότιας Πίνδου σε κιβωτό της Ρωμιοσύνης.
     Σε αυτό το μετερίζι τής λευτεριάς στα χρόνια της Τουρκοκρατίας διασώθηκε η γλώσσα, η μνήμη, η θρησκεία και ο πολιτισμός του κατατρεγμένου ραγιά. Εδώ ο ραγιάς διατηρήθηκε λεύτερος, αναγεννήθηκε και ανδρώθηκε για ν’ αναλάβει τον αγώνα του Έθνους και της απελευθέρωσης από τον Τουρκικό ζυγό.
     Έκτοτε στα Άγραφα ίσχυσε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας καθεστώς μερικής αυτονομίας και αυτοδιοίκησης. Βέβαια οι Τούρκοι ασκούσαν κάποιο έλεγχο, χαλαρό όμως, επιβάλλοντας κάποιο κεφα-λικό φόρο, που άλλωστε ποτέ δεν πληρώθηκε.
     Το πρώτο αρματολίκι αναγνωρίστηκε στα Άγραφα για την τήρηση της τάξης, την ασφάλεια των διαβάσεων και την υποχρέωση των προεστών για την μεταφορά της φορολογίας, που καθορίστηκε κατά κοινότητα, στην έδρα της Τουρκικής αυτοκρατορίας, την Πόλη.
     Για την καλύτερη διοίκηση και διαφύλαξη του χώρου του, το αρματολίκι των Αγράφων χωρίστηκε σε πέντε μικρότερα τμήματα που ονομαζόταν «κόλια». Κάθε (Κόλι) του αρματολικιού είχε ένα στρα-τιωτικό απόσπασμα κλεφταρματολών, επικεφαλής του οποίου ήταν ένα δοκιμασμένο για την ικανότητα του πρωτοπαλίκαρο (ο Κολιντζής), που φυσικά επιλεγόταν κάθε φορά από τον ίδιο τον καπετάνιο του αρματολικιού, με πρώτο την Ρεντίνα-Κόλι (με έδρα την Ρεντίνα).
     Αλλά προτού να αναγνωρισθεί το αρματολίκι των Αγράφων και ύστερα από την αναγνώριση του, ο τόπος υπήρξε καταφύγιο των διω-κομένων από τις γύρω περιοχές και έγινε το ορμητήριο της κλεφτουριάς και των αρματολών.
     Η συνθήκη του Ταμασίου κατοχύρωσε την αυτόνομη διαβίωση των κατοίκων της, όμοια προς αυτήν της Μάνης, των Σφακίων και του Σουλίου, μέχρι την εποχή εμφάνισης στο προσκήνιο της ιστορίας, του διαβόητου δυνάστη των Ιωαννίνων τον Τουρκαλβανό Αλή Πασά.
     Ο αιμοβόρος, δίβουλος και πανούργος Αλή Πασάς, γεννήθηκε στο Τεπελένι της Βόρειας Ηπείρου το 1744 και ήταν γιος του Βελή Μπέη και της ονομαστής για την σκληράδα Χάμκως, από έφηβος ακόμη έγινε αρχηγός ληστρικής συμμορίας και καταδυνάστευε την Ήπειρο και την Θεσσαλία. Με δολοπλοκίες καταφέρνει το 1788 να διορισθεί με φιρμάνι Βεζίρης των Ιωαννίνων και το 1789 επόπτης (ντερβέν αγάς) των δερβενίων της Ρούμελης.
     Αφού σκότωσε την πρώτη του γυναίκα την Εμινέ, θυγατέρα του Πασά του Δελβίνου Καπλάν, παντρεύτηκε και πήρε χριστιανή, την Βασιλική Κονταξή, κόρη του Κίτσου Κονταξή από τούς Φιλιάτες, ονομαστή για την ομορφιά, την εξυπνάδα και την καλοσύνη της.
     Έδωσε στην Βασιλική Κονταξή σαν τσιφλίκι, το παλιό χωριό Βοεβόδα κοντά στην Καλαμπάκα, που από τότε πήρε το όνομα της. Αργό-τερα και μέχρι την απελευθέρωση της Θεσσαλίας, το χωριό έγινε τσιφλίκι της Βαλιντέ-σουλτάνας, μητέρας του Σουλτάνου.
     Ο Αλή Πασάς, το λιοντάρι της Ηπείρου,  συνέδεσε το όνομα του με τα Γιάννενα και πέρασε στη σφαίρα του ζωντανού μύθου, με την τραγική ιστορία του πνιγμού στη λίμνη, της αρχόντισσας ξακουστής για την ομορφιά της κυρά Φροσύνης. Αργότερα πανίσχυρος ήλθε σε ρήξη με τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β΄, κηρύχθηκε όμως αποστάτης (φερμανλής), δηλαδή εκτός νόμου και καλείται να εγκαταλείψει τα Γιάννενα. Ο Αλής δεν δέχεται και τότε εξοντώθηκε το 1822, από τον Χουρσίτ Πασά στο νησάκι της λίμνης των Ιωαννίνων.
     Η κυρά Φροσύνη γυναίκα εξαιρετικά ωραία, σωστή νεράϊδα,, του πλούσιου εμπόρου Δημ. Βασιλείου, συνήψε στενό δεσμό, με τον πρωτότοκο γιο του Αλή Πασά τον Μουχτάρ, που την ερωτεύθηκε παράφορα. Επωφελούμενος δε από την απουσία του Μουχτάρ, ο Αλή Πασάς έστειλε να κλέψουν την Φροσύνη και να την φέρουν στο σεράϊ. Η γυναίκα αρνήθηκε τις ορέξεις του θεριού. Ο Αλή Πασάς αντέδρασε, όπως το συνήθιζε και για να πνίξει το πάθος του, διέταξε κι έγινε τούτο το απαίσιο. Ο τραγικός πνιγμός της στα παγωμένα νερά της λίμνης.
     Το γεγονός αυτό τροφοδότησε την λαϊκή φαντασία και περιέβαλε το όνομα της με θρύλο και η λαϊκή μούσα την μοίρα της σε μύθο, «τ’ ακούσατε τι γίνηκε στα Γιάννενα στην λίμνη, που έπνιξαν τις δεκαεπτά με την κυρά Φροσύνη».

ΠΗΓΗ

Ο ΚΑΤΣΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΙ Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΤΡΙΦΥΛΛΑΣ ΚΛΕΙΤΣΟΥ

Ο Αλή πασάς, που παραβίασε πρώτος τη συνθήκη του Ταμασίιου, θορυβήθηκε από τη δράση του Κατσαντώνη και τη ραγδαία εξάπλωση της φήμης του. Στην αρχή έστειλε εναντίον του διάφορα αποσπάσματα, αλλά δεν κατάφεραν τίποτα.


Η πρώτη μάχη του Κατσαντώνη έγινε στην Τριφύλλα Κλειτσού την άνοιξη του 1805.

Ο τύραννος αποφασίζει να στείλει εναντίον του τον δερβέναγα Ιλιάσμπεη με τριακόσιους σκληροτράχηλους Τουρκαρβανίτες. Ο Κατσαντώνης με τους ογδόντα περίπου άνδρες του, τον περίμενε στη θέση «Τριφύλλα»,κάπου κοντά στο Κλειτσό και τη Νεράιδα Ευρυτανίας.
Σύμφωνα με τον Φραγγίστα, οι Έλληνες όρμησαν με τα γιαταγάνια κατά του πολυάριθμου εχθρού και τον έτρεψαν σε άτακτη φυγή.
Ο Κατσαντώνης εξόντωσε δέκα Τουρκαρβανίτες και τον ίδιο τον Ιλιάσμπεη!
Ο αιμοσταγής και πανούργος Αλής εξαγριώνεται και στέλνει πολύ μεγαλύτερες δυνάμεις. Δίνει διαταγή να συλλάβουν τους γονείς του Κατσαντώνη και να τους οδηγήσουν στα Γιάννενα. Τους ρίχνει στη φυλακή και στην αρχή προσπαθεί να τους πείσει να φέρουν και το γιό τους, στον οποίο υπόσχονταν να του αναθέσει το αρματολίκι των Αγράφων.
Η δολιότητά του όμως είναι γνωστή και δεν πείθει τους άτυχους γονείς. Ο Αλής ζητάει τότε από τον ίδιο τον Κατσαντώνη να σταματήσει αμέσως τον κλεφτοπόλεμο και να δηλώσει υποταγή, αλλιώς απειλεί να εξοντώσει τους γονείς του...
Με τη σειρά του ο ατρόμητος κλέφτης παραγγέλνει στον δόλιο Αλή να μην προχωρήσει στην άτιμη πράξη του, γιατί θα το πληρώσει ακριβά.
Τελικά επικρατεί η τυφλή βία. Οι γονείς του Κατσαντώνη βασανίζονται άγρια και θανατώνονται!
Η φοβερή είδηση τον συγκλονίζει. Η συντριβή του τον οδηγεί σε παραλήρημα. Η εκδικητική του μανία δεν έχει όρια. Θέλει να πάρει το αίμα των γονιών του πίσω το γρηγορότερο και δεν λογαριάζει πως!
Τότε ο γέρο Δίπλας τον νουθετεί, τον ημερεύει και τον φέρνει στα συγκαλά του.

ΠΗΓΗ

Ο ΚΛΕΙΤΣΟΣ ΑΝΗΚΕ ΣΤΟ ΑΡΜΑΤΟΛΙΚΙ ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ

Όλοι οι ιστορικοί δέχονται ότι το αρματολίκι των Αγράφων έχει την αρχή του στα πρώτα χρόνια της διαδοχικής εισβολής των Τούρκων στις ελληνικές επαρχίες, και κυρίως στη Θεσσαλία.
Ο Ιάκωβος Ρίζος Νερουλός (1778 – 1850 μ.Χ), ιστορικός και διπλωμάτης, αναφέρει ότι το πρώτο αρματολίκι στην ελληνική επικράτεια επί Σουλτάνου Μουράτ του Β” (1421 – 1451 μ.Χ.), πριν δηλαδή ακόμα πέσει η Κωνσταντινούπολη, ήταν το αρματολίκι των Αγράφων.
Οι Τούρκοι, επειδή δεν μπορούσαν να υποτάξουν την ορεινή και δύσβατη περιοχή των Αγράφων μετά την κατάκτηση της πεδινής Θεσσαλίας, παραχώρησαν σ” αυτή ένα είδος αυτονομίας. Εκατό χρόνια περίπου αργότερα, επαναβεβαιώνεται και επίσημα πλέον η αυτονομία αυτή με την περίφημη «Συνθήκη Ταμασίου» ντου 1525 μ.Χ. Σ” αυτές τις τουρκικές αποφάσεις φαίνεται πως έχει τη ρίζα του ο θεσμός του αρματολικού.
Οι περιοχές που ανήκαν στο αρματολίκι των Αγράφων ήταν οι παρακάτω: α) Ολόκληρο το ορεινό, δυτικό και νότιο τμήμα του σημερινού Νομού Καρδίτσας, β) Ολόκληρο το βόρειο τμήμα του σημερινού Νομού Ευρυτανίας μέχρι τον Τυμφρηστό, και γ) Οι περιοχές των κοινοτήτων Νεοχωρίου, Παλαιχωρίου, Γιαννιτσούς, Πάπας και Καϊτσας Φθιώτιδας. Ανήκαν δηλαδή στο αρματολίκι των Αγράφων συνολικά εκατόν δώδεκα (112) κοινότητες και διακόσιοι σαράντα πέντε (245) σημερινοί οικισμοί των τριών Νομών που προαναφέραμε.
Στα φορολογικά βιβλία των Τούρκων με εντολή του Μουράτ Β” οι Αγραφιώτες δε γράφηκαν. Παρ” όλα αυτά, πλήρωναν το λεγόμενο κεφαλικό φόρο (χαράτσι), που δεν ήταν για όλους το ίδιο ποσό. Ανάλογα με την οικονομική του κατάσταση πλήρωνε ο καθένας 60, 30 ή 15 γρόσια το χρόνο. Το ποσό αυτό ήταν ασήμαντο, αλλά για τους Τούρκους είχε σημασία, γιατί έδειχνε τη σουλτανική κυριαρχία και σ” αυτή την περιοχή.
Τέλος, οι σπουδαιότεροι αρματολοί που υπηρέτησαν κατά καιρούς στο αρματολίκι των Αγράφων ήταν: Το Μικρό Χορμόπουλο, ο Δήμος Σταθάς, οι Μπουκουβαλαίοι, ο Δίπλας, ο Λεπενιώτης, ο Καραϊσκάκης, ο Ράγκος και άλλοι.

από το
βιβλίο:Nομαρχιακή
Aυτοδιοίκηση
Kαρδίτσας
«EΓXEIPIΔIO TOΠIKHΣ IΣTOPIAΣ»

ΠΗΓΗ

ΤΑ ΚΟΤΣΙΑ, ΟΙ ΑΣΤΡΑΓΑΛΟΙ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Τα κότσια, οι αστράγαλοι

υπό Γεωργίου Π. Τσίτσα,
Ιστοριοδίφη


Είναι ένα μικρό όστρακο ανάμεσα στην κνήμη και τη φτέρνα (λεξικό Τεγόπουλου Φυτράκη, σελ. 119). Ονομασία ίσως από το σλαβικό kostitsa [a) Meyer N.S. 2,35 β) Ν.Λ. Ανδριώτη, ετυμολογικό λεξικό, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 169)].

Τα κότσια – οι αστράγαλοι των ποδιών ήταν και ένα παιχνίδι που διατηρήθηκε ανά τους αιώνες μέχρι το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, το περίεργο, όμως, είναι ότι αυτό διατηρήθηκε ακριβώς από την αρχαία εποχή μέχρι σήμερα στο μέρος μας και ήταν γνωστό σαν «βεζυρία». Οι αστράγαλοι ήταν ένα από τα πολλά παιχνίδια που έπαιζαν οι αρχαίοι Έλληνες από τα πανάρχαια χρόνια. Ήταν αγαπητό παιχνίδι, όπως μας πληροφορούν τα αρχαία κείμενα: α) Πολυδεύκης Θ7 β) Παυσανίας Α 30 και γ) Ομήρου Ιλιάδα Ψ 87.88 αστραγαλίζειν – πενταθλίζειν.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά το εύρημα 25.000 αστραγάλων περίπου που βρήκε ο καθηγητής P. Amadcy (E.T. Convilles BGHs-p IX 1984 /374-378) σε ανασκαφή σε ένα σπήλαιο (απέναντι) στον Παρνασσό.

Το οστάριο έχει σχήμα κύβου και έχει 6 πλευρές, από τις οποίες οι 4 είναι σχεδόν επίπεδες, ενώ οι άλλες 2 είναι κυρτές. Έτσι, όταν το κότσι ρίχνεται στο έδαφος, μόνο στις 4 πλευρές μπορεί να σταθεί αυτό το κατά κάποιο τρόπο ζάρι (κότσι). Η αρίθμηση και η ονομασία των πλευρών στην αρχαιότητα, ήταν ως εξής:

1. Χίος – Κύων
2. Χωρίς όνομα
3. Ύπτιον
4. Πρανές
5. Χωρίς όνομα
6. Κώος εξ/της

Την ονομασία των παιχνιδιών με αστραγάλους αναφέρουν οι Λεξικογράφοι α) Πολυδεύκης β) Ησύχιος και γ) Ευστάθιος. Με αυτό το παιχνίδι έχει ασχοληθεί και ο πατριώτης μας Δ. Λουκόπουλος (Αθήναι 1926) και πληροφορεί ποια παιχνίδια παίζουν τα Ελληνόπουλα με περιγραφές ελληνικών παιχνιδιών από όλα τα μέρη της Ελλάδας.

Σε πολλούς Ελληνικούς και Ρωμαϊκούς τάφους πολλές φορές βρέθηκαν αστράγαλοι γιδιών και προβάτων, άλλες φορές πραγματικοί και άλλες σε απομίμηση από ελεφαντόδοντο, χάλκινοι, γυάλινοι, αλλά και από αχάτη . Ελάχιστες φορές μνημονεύονται και από ζαρκάδι που όπως προκύπτει, ήταν περιζήτητοι για την κομψότητα και σπανιότητα (Θεόφρ. Χαρ. 5 Αθήνα, Α 193 και επ.).

Το παιχνίδι αυτό χρησίμευε για παιδιά και γυναίκες (Πλούταρχου Αλκιβιάδη Β) ενίοτε και για γέροντες.

Από τον αστράγαλο (κότσι) έχουμε πολλά παράγωγα:

α) αστράγαλος το κότσι του ποδαριού
β) αστράγαλοι το παιχνίδι «κότσια»
γ) αστραγαλίζω παίζω κότσια
δ) αστραγάληση το παίξιμο των αστραγάλων
ε) αστραγαλίσκος υποκοριστικό του «αστράγαλος»
στ) αστραγαλίστη η όμοια με αστράγαλο
ζ) ασταγαλο-μάντης αυτός που λέει τα μελλούμενα διαβάζοντας τους αστραγάλους

(Α.Ν. Γιάνναρη, Μικρός θησαυρός, Τομ. Α, σελ. 304)

***
ΠΗΓΗ

ΤΑ ΓΟΥΡΝΟΤΣΑΡΟΥΧΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Τα γουρνοτσάρουχα

υπό Γεωργίου Τσίτσα

Ιστοριοδίφη – Λαογράφου

«σύρε δούλεψε σ΄ εκείνον που φορεί παπούτσια για να φορέσεις εσύ τσαρούχια!»
Τα γουρνοτσάρουχα, γουρουνοτσάρουχα, τα τσαρούχια με θηλιές, λουρουτσάρουχα
Το τσαρούχι με τις θηλιές (από το τουρκικό Garik) ήταν ένα είδος παπούτσι, χαμηλό, ελαφρύ, των χωρικών και των βοσκών της ηπειρωτικής Ελλάδας.


Τα γουρνοτσάρουχα γίνονται από γουρνοτόμαρο (γουρνοπέτσι) που κοβόταν σε φασκιές. Πιο γερά ήταν αυτά που γίνονταν από αργασμένα χοντρά γουρνοτόμαρα και ειδικά τα μεσάδια (οι ράχες). Οι άκρες δεν βαστούσαν πολύ.

Το φτιάξιμο
Αρχικά παίρνοντας μέτρο για το μήκος του ποδιού, κόβουν δύο τέτοια κομμάτια τομάρι, ίσια με το μήκος του ποδιού από τη φασκιά. Μετά ξουράφιζαν τις τρίχες καλά για να πάρουν γυαλιστεράδα. Μετά συρράβουν τις μπροστινές άκρες με λουριά και φτιάχνουν τη μύτη του τσαρουχιού. ύστερα περβαζώνουν το άνοιγμα με πλέγμα από λουριά, γύρω – γύρω κι από τόπο σε τόπο αφήνουν τις θηλιές.
Αυτή την πλεξίδα με τα λουριά την ξέραμε  τη ξέραμε με το τοπικό όνομα «σύρτη» που χρησιμοποιούσαν οι συμπατριώτες μου στη Ρούμελη.
Μετά το 1821 φέρναν στα παζάρια ουγγαρέζικα δέρματα, πετσιά, σε πλατιές λωρίδες, σε κομμάτια διπλωμένα σε διπλές φασκιές, ίσαμε το μάκρος του ποδιού.
Αφού τύλιγαν τα πόδια με χοντρά πορπόδια, πάνω από τα τσουράπια και, όπως έλεγαν, «πετούσαν»!
Αρχικά κα τσαρούχια τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι. Περνώντας ο καιρός η κατασκευή περιήλθε στους ειδικούς «τσαρουχάδες».
ΦτΣ Νο 75 Ιανουάριος – Φεβρουάριος 2004

ΠΗΓΗ

ΝΕΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΚΟΡΙΤΣΑ

Οι συνθήκες της Κατοχής, η αποδιοργάνωση ΄η και διάλυση των κρατικών υπηρεσιών δημιουργούσαν την ανάγκη αντιμετώπισης καινούργιων και μεγάλων ζητημάτων. Έτσι, τον Αύγουστο του 1941 ιδρύθηκε στους συνοικισμούς Κορίτσα και Μαυρολόγγο της Κοινότητας Κλειστού ΄η Κλειτσού 7μελης επιτροπή που ονομάστηκε «Επιτροπή Επίλυσης των προβλημάτων του χωριού Κορίτσα – Κτημενίων». Αρμοδιότητα της ήταν η παραλαβή και διανομή των τροφίμων, η υπόδειξη (για εκλογή από τη «γενική σύναξη») των αγροφυλάκων και των υπευθύνων για την ασφάλεια και την αρτιότητα διάφορων έργων, η ανάθεση προσωπικής εργασίας, η διαχείριση του κοινοτικού ταμείου, η επίλυση κτηματικών, κληρονομικών και άλλων διάφορων. Ήταν ένα όργανο που εγκρίθηκε και αναδείχθηκε με διαδικασία «δημοψηφισματικού τύπου» σημειώνει ο Χρίστος Τυροβούζης. (σ.σ. Χρ. Τυροβούζης Αυτοδιοίκηση και Λαϊκή Δικαιοσύνη 1942 – 1945, Αθήνα 1991, σ. 49). Στα σπουδαία ζητήματα το λόγο είχε η «γενική σύναξη», η «μάζωξη», η καθημερινή συγκέντρωση των κατοίκων στο καφενείο – παντοπωλείο – κοινοτικό κατάστημα του χωριού. Όπως εξ άλλου σημειώνει η Κ. Λήμνου (σ.σ. Κ. Λήμνου, Πολιτικές και Κοινωνικές Αλλαγές στην Ελεύθερη Ελλάδα των Ανταρτών, Επ. Μαρξιστική Επιθεώρηση Νο 17-18, Αθήνα 1979, σ. 22).αυτή η επιτροπή «ήταν άμεσα ανακλητή. Ο καθένας είχε δικαίωμα να προτείνει στη γενική συνέλευση την αλλαγή μέρους ΄η ολόκληρης της επιτροπής». 

Η Επιτροπή Επίλυσης αυτοδιαλύθηκε λίγους μήνες μετά την ίδρυση της. Όμως η πείρα από την ύπαρξη και τη λειτουργία της διατηρήθηκε και οδήγησε στη δημιουργία των «Επιτροπών Λαϊκής Αυτοδιοίκησης» στα τέλη του 1942. Αρχικά, οι «Επιτροπές Λαϊκής Αυτοδιοίκησης» ήταν αδιαχώριστες από το «Λαϊκό Δικαστήριο». Η ανάγκη τους πήγαζε από τις συνθήκες διάλυσης της αστικής εξουσίας και κατάλυσης της από την ανάπτυξη του αντάρτικου. 

ΠΗΓΗ

ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΣ - Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΕΥΦΥΙΑ

Ο στρατηγός Κατσιμήτρος αναλαμβάνει τη μεραρχία από το 1938. Πρώτη του δουλειά είναι να πάει ο ίδιος να επιθεωρήσει ΟΛΕΣ τις στρατιωτικές μονάδες και να εξετάσει όλη τη περιοχή δράσης της μεραρχίας του. Εφαρμόζει τη στρατηγική του προγόνου του Βελισάριου που έκανε πλήρη αναγνώριση του εδάφους προτού δώσει μάχη. 

Διατάσει τις στρατιωτικές μονάδες να κάνουν εκτεταμένα γυμνάσια. Έτσι οι αξιωματικοί μαθαίνουν και αυτοί λεπτομερέστατα τις περιοχές ευθύνης των. 


Κατά το διήμερο 28-29 Οκτωβρίου, στον τομέα της Πίνδου δημιουργήθηκε σοβαρή κατάσταση. Οι λίγες δυνάμεις του αποσπάσματος Πίνδου δεν μπόρεσαν ν' αναχαιτίσουν τις ισχυρές δυνάμεις της Μεραρχίας "Τζούλια". Δημιουργήθηκε ρήγμα, κυρίως την κοιλάδα του Αώου, το οποίο αποκάλυπτε το πλευρό των μονάδων του θεάτρου επιχειρήσεων Ηπείρου. Τα ιταλικά τμήματα έφθαναν ως τη Σαμαρίνα, το Δίστρατο και τη Βωβούσα. Το απόσπασμα Πίνδου, με διοικητή τον έφεδρο εκ μονίμων (ανακλήθηκε τον Αύγουστο του 1940 στην ενεργό υπηρεσία) συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Δαβάκη, δεν μπόρεσε να κρατήσει τις επιθέσεις της μεραρχίας Αλπινιστών "Τζούλια". Την 1η Νοεμβρίου είχε την ατυχία να τραυματιστεί σοβαρά και να αποχωρήσει. Την διοίκηση του αποσπάσματος Πίνδου ανέλαβε ο επίσης πανάξιος ηγήτορας, ταγματάρχης τότε, Ιωάννης Καραβίας. 

Οι εντολές του Επιτελείου είναι υποχώρηση. (Τα έγγραφα που αναιδώς παραχαράσσει ο πολεμοκάπηλος Ριζοσπάστης). Η μεραρχία να καταλάβει την γραμμή Ζυγός Μετσόβου-Άραχθος Ποταμός. Οι εντολές αυτές δίνονται επειδή το επιτελείο φοβάται απόβαση στα νώτα του Ελληνικού στρατού Ιταλικών δυνάμεων στον τομέα της Πρέβεζας. Αν γινόταν αυτό θα μας χτυπούσαν από πίσω και θα μας διέλυαν. 

Ο Κατσιμήτρος όμως εκτιμά διαφορετικά την κατάσταση. Παίρνει τις δικές του αποφάσεις. Γράφει στο βιβλίο του. 

"Η Μεραρχία έχει την απόφασιν να παρασύρη τον αντίπαλον επί της οργανωμένης κατά το μάλλον και ήττον τοποθεσίας της Ελαίας και αφού επιφέρει εις τούτον φθοράν, δια γενικής αντεπιθέσεως θα επιδιώξη να τον απορρίψη πέραν των συνόρων, αποκόπτουσα αυτόν από τας γραμμάς συγκοινωνιών και ανεφοδιασμού του". 

Για να καταλάβετε τι σημαίνει Ελαία να σκεφτείτε ένα μπουκάλι. Ο δρόμος περνάει μέσα από ένα στένωμα σαν άνοιγμα μπουκαλιού, μετά υπάρχει ένα μακρόστενο πλάτωμα και στο πάτο του «μπουκαλιού» η φυσικά οχυρωμένη θέση Ελαία, που ο Κατσιμήτρος την οχυρώνει και άλλο με αυτοσχέδιες αντιαρματικές παγίδες. 

Οι Ιταλοί μπαίνουν στο «μπουκάλι» και επιτίθενται στην Ελαία. Δύο μεραρχίες, η Μεραρχία "Κενταύρων" και η Μεραρχία "Φεράρα", με την υποστήριξη της αεροπορίας και τον καταιγισμό πυρών πυροβολικού, που αργότερα ενισχύθηκαν από τρεις ακόμη επίλεκτες μονάδες, επί 12 ημέρες δεν θα μπορέσουν να διαρρήξουν την τοποθεσία Ελαίας. Θα δουν τα άρματα τους κατεστραμμένα και γκρεμισμένα σε παγίδες της αντιαρματικής οργάνωσης που φωτογραφίζει το ελληνικό δαιμόνιο. Παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη στρατιωτική ιστορία το φαινόμενο, μόνο το πυροβολικό να τρέπει σε φυγή μονάδες αρμάτων και πεζικού σε βάθος 20 χιλιομέτρων. 

Μετά από 12 μέρες ο Κατσιμήτρος διατάσει αντεπίθεση. Ενώ από το επιτελείο έχει ΡΗΤΗ διαταγή να χρησιμοποιήσει ΜΟΝΟ ΤΙΣ ΕΦΕΔΡΕΙΕΣ για αντεπίθεση (το επιτελείο φοβάται ότι αν επιτεθούν όλες οι μονάδες και ηττηθούν, τότε θα τραπούν σε άτακτη φυγή) Ο στρατηγός γράφει την επιτελική διαταγή στα γουρουνοτσάρουχα του. 

Και κάνει και κάτι που δείχνει την στρατιωτική του ευφυΐα. Ενώ η στρατιωτική πρακτική λέει η αντεπίθεση να γίνεται με ΟΛΕΣ τις δυνάμεις, ο στρατηγός από την Ευρυτανία ΣΠΑΕΙ τις δυνάμεις του. Στέλνει μικρή ομάδα και χτυπάει στη είσοδο του «μπουκαλιού» τα Ιταλικά φυλάκια. 

Οι Ιταλοί από φόβο ότι θα αποκοπούν από τον εφοδιασμό τους, στέλνουν ισχυρά τμήματα προς την είσοδο του φαραγγιού να διώξουν τους επιτιθέμενους Έλληνες και την ώρα που οι Ιταλικές δυνάμεις κινούνται να φυλάξουν τα νώτα τους, Ο στρατηγός επιτίθεται ΜΕ ΟΤΙ ΕΧΕΙ (αντίθετα με τις οδηγίες του επιτελείου) 

Οι Ιταλοί αιφνιδιάζονται, έχουν στείλει δυνάμεις στα μετόπισθεν και έχουν εξασθενίσει. Παρατάνε τον οπλισμό και το βάζουν στα πόδια. Αν υπήρχαν μεγαλύτερες δυνάμεις στο στόμιο του «μπουκαλιού» οι Ιταλοί θα είχαν εγκλωβιστεί και εξοντωθεί. 

Οι Έλληνες γεμίζουν λάφυρα. Κυρίως: 

1. Μικρούς όλμους και αυτόματα που θα χρησιμοποιήσουν αργότερα ΕΝΑΝΤΙΟΝ των Ιταλών. 
2. Επιθετικές χειροβομβίδες. Άλλες θα χρησιμοποιήσουν εναντίον των Ιταλών, από άλλες οι φαντάροι θα βγάλουν το εκρηκτικό και θα τις μετατρέψουν σε τσιγαροθήκες 
3. Τάνκς της μεραρχίας Κένταυρος. Όσα είχαν βλάβες οι Ιταλοί τα εγκαταλείπουν. Οι Έλληνες τα επισκευάζουν και τα χρησιμοποιούν εναντίον των Ιταλών. 

Που βρέθηκαν άνθρωποι να επισκευάζουν τάνκς ανάμεσα στους Έλληνες στρατιώτες και να τα οδηγούν κι όλας, τη στιγμή που τα μόνα τάνκς που ήξεραν τα είχαν δει σε φωτογραφίες; 

Μόνο το Ελληνικό δαιμόνιο μπορεί να απαντήσει εδώ. 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ. Ο Κατσιμήτρος στέλνει τέσσερα τάνκς με Έλληνες φαντάρους οδηγούς σαν λάφυρα στην έδρα του Επιτελείου στα Ιωάννινα. Στο δρόμο περνάνε από ένα φυλάκιο χωροφυλακής και οι χωροφύλακες, βλέποντας τα, νομίζουν ότι έσπασε το μέτωπο. Τηλεγραφούν στο Επιτελείο και το Επιτελείο στο Κατσιμήτρο να τους πει τη συμβαίνει. Η απάντηση του αντάξια Αρχαίων Λακόνων: 

"Δώρα της μεραρχίας στο Επιτελείο" 



ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Αφιέρωμα στον Κατσιμήτρο έχει το περιοδικό "Ιστορία Εικονογραφημένη", τ. 352, Οκτ. 1997. 

ΠΗΓΗ

ΤΑ ΨΑΡΙΑ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Δυτικά του Κλειτσού και βόρεια της Βράχας, περνά το ποτάμι Μέγα Ρέμα που πηγάζει από την Φουρνά εκεί μπορούμε να βρούμε βίδρες και μικρές πέστροφες, ενώ μπορούν να επιβιώσουν επίσης το γλύνι, ο κυπρίνος, η πριάνα, η πέρκα κ.α.

ΚΟΛΟΚΥΘΟΠΙΤΑ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Υλικά
1 κιλό κολοκύθι κίτρινο
1/2 φλυτζάνι ρύζι
4 κουταλιές τριμμένο τυρί
αλάτι και πιπέρι
1 κουταλάκι ζάχαρη
ελαιόλαδο

Εκτέλεση
Καθαρίζουμε και τρίβουμε το κολοκύθι .
Στη συνέχεια προσθέτουμε όλα τα υπόλοιπα υλικά.
Ετοιμάζουμε τα φύλλα και στρώνουμε τα μισά στο ταψί.
Βάλουμε τη γέμιση Και στρώνουμε και τα υπόλοιπα φύλλα.
Ψήνουμε την πίτα για 1 ώρα.

ΠΗΓΗ

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ ΑΠΟ ΤΟ weather.gr

Ενημερωθείτε για τον καιρό στον Κλειτσό σε καθημερινή βάση από την έγκυρη ιστοσελίδα για την πρόγνωση του καιρού weather.gr

ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ

ΣΙΓΓΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΙΤΣΑ ΓΙΑ ΤΟ ΚΕΙΜΗΛΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΛΟΥΚΑ

 Στο αρχείο του ναού της ενορίας αγ. Νικολάου του Νέου στον Κλειτσό Ευρυτανίας υπάρχουν σιγίλλια γράμματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κων/πολεως και νέας Ρώμης Νεοφύτου (1789-1794 μ.Χ. και 1798-1801 μ.Χ.) του Ζ΄ και του Επισκόπου Λίτζάς και Αγράφων Ιακώβου που αναφέρονται στο άγιο λείψανο τη ζωγραφική χείρα του Ευαγγελιστού Λουκά και κατοχυρώνουν την αυθεντικότητα και γνησιότητα του, ως “υπερθαύμαστον θησαυρόν, ήτοι το ιερόν οστούν μετά κηρομαστίχης και λίθων πολυτελών και λαμπρού όνυχος ενός κεκοσμημένου, του Ευαγγελιστή Λουκά” (Απρίλιος του 1975, ο Λιτζάς και Αγράφων Δοσίθεος 1793 - 1842).

ΤΟ ΑΛΕΤΡΙ (ΑΡΟΤΡΟ) ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Το γεωργικό εργαλείο που χρησιμοποιείται για το όργωμα της γης. Το αλέτρι (άροτρο) είναι το πιο παλιό, γνωστό από τον Ησίοδο, αλλά και το πιο απλό εργαλείο, που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για να καλλιεργήσει τη γη και μάλιστα σε μεγάλη έκταση. Είναι το βασικό όργανο με το οποίο έγινε η πρώτη πολιτιστική επανάσταση, η γεωργική επανάσταση το 12ο αιώνα π.Χ., κατά την οποία ο άνθρωπος έπαψε να είναι περιφερόμενος τροφοσυλλέκτης, εγκαταστάθηκε σε συγκεκριμένη περιοχή και δημιούργησε οργανωμένους οικισμούς και πόλεις. Για έναν τύπο αλετριού, το λεγόμενο πηκτόν άροτρο, γίνεται λόγος ήδη στην Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

Το άροτρο, που στην αρχή ήταν ξύλινο και αργότερα σιδερένιο, αποτελείται από 6 βασικά μέρη:

• Ένα ξύλινο ή σιδερένιο άξονα, τον αρχαίο ιστοβολέα ή σταβάρι, που χρησιμοποιείται ως βάση. Το ένα άκρο του είναι προσαρμοσμένο στην αλετροπόδα και στο άλλο προσδένεται το ζώο, που τραβάει το αλέτρι.
• Το πόδι (αλετροπόδα), που στηρίζει το αλέτρι στη γη και καταλήγει σε μια αιχμηρή μύτη, το υνί.
• Το υνί είναι το αιχμηρό και κοφτερό όργανο, το δόντι του αρότρου, που βυθίζεται στο χώμα και κόβει τη γη οριζόντια, για να δεχτεί τη σπορά.
• Τη σπάθη, μια κάθετη δοκό, που συνδέει το σταβάρι με την αλετροπόδα και κόβει τη γη κατακόρυφα. Ρυθμίζει το βαθύ ή επιφανειακό όργωμα.
• Τα φτερά, που στηρίζονται στη βάση του αρότρου ως συνέχεια και προέκταση στο υνί και ανοίγουν δεξιά και αριστερά το χώμα της λωρίδας γης που κόβει το υνί.
• Τη χειρολαβή (χερουλάτης), ένα κατακόρυφο ξύλινο ή μεταλλικό εξάρτημα με οριζόντια λαβή στην κορυφή του, που προσαρμόζεται στην αλετροπόδα και την κρατάει ο γεωργός, για να κατευθύνει το αλέτρι και να ρυθμίζει το βάθος και το πλάτος της αρόσεως με πίεση ή με στροφή δεξιά – αριστερά.

Σχέδιο αλετριού

Στους αιώνες που χρησιμοποιήθηκε το αλέτρι εκσυγχρονίστηκε, απέκτησε δευτερεύοντα εξαρτήματα και διάφορες παραλλαγές, αλλά στη φιλοσοφία του έμεινε ίδιο και απαράλλακτο ως προς τη μηχανική του. Βασικές παραλλαγές του είναι το μονόφτερο αλέτρι με δυο χειρολαβές, που χρησιμοποιείται για μαλακά χώματα, και το δίφτερο αλέτρι με μια χειρολαβή, που είναι κατάλληλο για σκληρά και πετρώδη εδάφη.

Στο μπροστινό μέρος της βάσης προσαρμόζεται ένας ξύλινος ζυγός και πάνω σ’ αυτόν δυο τραβηχτά με ζυγόσκοινα ή αλυσίδες στα δυο άκρα τους, οι οποίες καταλήγουν στη λαιμαριά των ζώων (άλογα, βόδια ή μουλάρια), που σέρνουν το άροτρο και ανοίγουν τη γη. Το αλέτρι που ζεύεται στα βόδια, το βοϊδάλετρο, έχει μακρύτερο σταβάρι.

Ο γεωργός ακολουθεί πίσω από το αλέτρι. Με τα χέρια του κρατάει τη χειρολαβή, για να κατευθύνει το αλέτρι και τα γκέμια των ζώων, για να τα οδηγεί σωστά στο χωράφι. Απαραίτητο όργανο του ζευγολάτη είναι η βουκέντρα, σύμβολο της εξουσίας και του καταναγκασμού που ασκεί. Ένα μακρύ ξύλο με ένα ξυστρί στη μια άκρη του, για να καθαρίζει το υνί από τα λασπωμένα χώματα, και ένα κεντρί στην άλλη άκρη, για να κεντρίζει τα οκνά ζώα.

Τα ξυλάλετρα τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι οι γεωργοί, όπως και τα περισσότερα εργαλεία τους. Τα ξύλα που προτιμούσαν ήταν η αγριελιά, η συκιά, το πουρνάρι, η δάφνη, η φτελιά κ.ά. Ο Ησίοδος αναφέρει πως καλύτερο είναι το σταβάρι να γίνεται από ξύλο πουρναριού, η χειρολαβή από φτελιά ή δάφνη και η αλετροπόδα από δρυ. Αυτά τα ξύλα λέει δεν τα πιάνει το σαράκι.

Αλέξης Τότσικας, «Ελληνική λαϊκή κληρονομιά |Εργαλεία και κατασκευές του υλικού παραδοσιακού βίου», Εκδόσεις Αρμός, 2008. 

ΠΗΓΗ