Η ΜΕΓΑΛΗ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΚΑΤΣΙΜΗΤΡΟΥ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Η πρώτη μεγάλη ελληνική νίκη στα ηπειρωτικά βουνά – 4 Νοεμβρίου 1940 

Ο στρατηγός Κατσιμήτρος και το Καλπάκι

Η Μάχη του Καλπακίου κατά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου είχε ουσιαστική σημασία, αλλά και ιδιαιτέρως συμβολικό χαρακτήρα, διότι κατέρρευσε αμέσως ο μύθος της πανίσχυρης στρατιωτικής μηχανής των Ιταλών. Είναι η πρώτη ελληνική νίκη σε μία σωρεία άλλων ανδραγαθημάτων που εν συνεχεία γράφηκαν στο Έπος του 1940 στα βορειοηπειρωτικά βουνά.
Αλλά είναι αλήθεια πως αυτό το μεγάλο κατόρθωμα, που αναπτέρωσε ολόκληρο τον ελληνικό λαό, δεν θα είχε επιτευχθεί χωρίς το σθένος και τον ηρωισμό του πρωταγωνιστή του, του στρατηγού Χαράλαμπου Κατσιμήτρου. Μόνο με τη δική του πρωτοβουλία και τη χαλύβδινη πίστη του, έγινε αυτό πράξη.
Όπως είναι γνωστό, σε τέτοιες περιπτώσεις εκπονούνται εκ των προτέρων στρατιωτικά σχέδια από το Γενικό Επιτελείο. Βάσει των διαταγών αυτών κινούνται οι στρατιωτικοί σχηματισμοί μόλις αρχίσει η εμπλοκή. Και τέτοιες διαταγές ποτέ δεν είναι προσωποποιημένες. Υπό την έννοια αυτή η στρατιωτική ηγεσία από την Αθήνα είχε σχεδιάσει πώς σε περίπτωση ιταλικής επίθεσης θα συμπτυχθεί, ως είθισται, σε προσφορότερη γραμμή για να αμυνθεί και να αντεπιτεθεί. Αλλά ο στρατηγός Κατσιμήτρος, Ηπειρώτης ο ίδιος, είχε άλλη πεποίθηση. Συνεκτίμησε πολλούς άλλους παράγοντες και ανέπτυξε μια πρωτοβουλία που ανέτρεψε την κατάσταση και εξανάγκασε τους Ιταλούς να οπισθοχωρήσουν. Και έτσι η διεθνής κοινή γνώμη αντελήφθη ότι η ελληνική ψυχική υπεροχή θα άλλαζε τις ψυχρές εκτιμήσεις των ανυποψίαστων ειδικών εμπειρογνωμόνων.
Η Νίκη στο Καλπάκι είναι αποκλειστικό δημιούργημα του Κατσιμήτρου, που αποφάσισε παρά τις ισχύουσες επιτελικές διαταγές τη μέχρις εσχάτων άμυνα. Και, όπως ομολογείται εκ των υστέρων από έγκυρους ιστορικούς παγκοσμίως, το Καλπάκι ανέτρεψε τον ρου της ιστορίας του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Έθεσε τις προϋποθέσεις για την ελληνική νίκη στη Βόρειο Ήπειρο, υποχρέωσε την Ιταλία να ματαιοπονεί επί μήνες στο Ελληνικό Μέτωπο και τελικά η Γερμανία υποχρεώθηκε να επέμβει στα Βαλκάνια, με μοιραίο αποτέλεσμα να αναβάλει επί πέντε εβδομάδες την επίθεση στη Ρωσία. Ξεκάθαρα πράγματα άλλωστε. Ο στρατηγός Κατσιμήτρος υπερέβη κατά πολύ τις πιο ευοίωνες προσδοκίες που είχε το Γενικό Επιτελείο, όπως επεσήμανε η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Αναποδογύρισε τα δεδομένα και, πέραν του μεγαλείου που προσέδωσε στον αγώνα που διεξήγαγε εκείνη την ώρα το Έθνος, πρακτικά έδωσε χρόνο για να ολοκληρωθεί επιτυχώς η γενική επιστράτευση.
Με το Καλπάκι δόθηκε νόημα σε όσους πίστευαν στην τελική νίκη. Η πεποίθηση έγινε πράξη! Με την προσωπική επιβολή του ο Κατσιμήτρος ενέπνευσε τους άνδρες του και κυρίως του αξιωματικούς του. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά του ίδιου: «Οι διοικηταί των λόχων και οι αξιωματικοί διμοιρίται κατά το παράγγελμα «εμπρός διά της λόγχης» ετέθησαν επί κεφαλής των τμημάτων προηγούμενοι των ανδρών και δίδοντες το ωραίον και υψηλόν παράδειγμα ανδρείας, γενναιότητος και ηρωισμού.
Κατάπληκτοι αλλά και υπερήφανοι οι άνδρες διά τους τοιούτους ηγήτοράς των, ώρμησαν ακάθεκτοι παροτρύνοντες αλλήλους ίνα προηγηθώσι των αξιωματικών των και μετά βραχύν αλλά δραματικόν αγώνα εκ του συστάδην, καθ’ ον κυρίως εγένετο χρήσις της ξιφολόγχης και χειροβομβίδων, εξέβαλλον τους αντιπάλους εκ των θέσεών των, οίτινες προ της θυελλώδους ορμής των επιτιθεμένων, ετράπησαν εις φυγήν!…» Με το πνεύμα αυτό γράφηκε το Έπος και άλλαξε ο ρους του πολέμου. Άραγε χωρίς τον εμπνευσμένο και γενναίο στρατηγό Χαράλαμπο Κατσιμήτρο, πώς θα είχε εξελιχθεί ο πόλεμος στα βορειοηπειρωτικά βουνά;
Η Μάχη στο Καλπάκι ήταν ανεκτίμητης αξίας. Αλλά αυτός ο ήρωας στρατηγός, που τόσο εξυμνήθηκε από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο, επέπρωτο αμέσως μετά την Απελευθέρωση να έχει μια άνευ προηγουμένου περιπέτεια, που δεν τιμά την ελληνική πολιτεία, έστω και αν εκ των υστέρων αποκαταστάθηκε πλήρως η τιμή του. Φυλακίσθηκε για τη συμμετοχή του στην κυβέρνηση Τσολάκογλου ως δοσίλογος!
Δεν ήταν ο μόνος ήρωας στρατηγός που είχε αυτή την τύχη. Άλλωστε η κυβέρνηση εκείνη, στην οποία έλαβαν μέρος οκτώ στρατηγοί που έλαβαν μέρος ηρωικά στον ελληνοϊταλικό και ελληνογερμανικό πόλεμο, χωρίς να δειλιάσουν και χωρίς για μια στιγμή να χάσουν την ευπιστία τους και την προσήλωσή τους στο εθνικό καθήκον, ήταν προϊόν μιας εθνικής ανάγκης. Ο τόπος έπρεπε να διοικηθεί και τα πρόσωπα που επιλέχθηκαν ήταν άφθαρτα και έντιμα. Μεταξύ αυτών και ο στρατηγός Κατσιμήτρος. Νεώτεροι ιστορικοί, όπως ο Δημοσθένης Κούκουνας (στο έργο του «Ιστορία της Κατοχής»), αποκαθιστούν πλήρως και τον Τσολάκογλου και τον Κατσιμήτρο και τους άλλους στρατηγούς.
Ο συγγραφέας αυτός μεταφέρει την αφήγηση ενός άλλου στρατηγού, του Σωτηρίου Μουτούση, που για τον ίδιο λόγο ήταν και αυτός φυλακισμένος ως δοσίλογος. Είναι η επέτειος της Μάχης του Καλπακίου το 1946 ή το 1947 και στα κελιά της φυλακής που «φιλοξενούνται» οι ήρωες στρατηγοί του Έπους του ’40 και οι λοιποί κατοχικοί υπουργοί (στο μέγαρο Ζελιώτη, όπου μετέπειτα το «Μινιόν»), υπάρχει ένα ραδιόφωνο. Μεταδίδεται μια επετειακή εκπομπή και ο εκφωνητής με στομφώδες ύφος περιγράφει τη μάχη, λέγοντας: «…Και τώρα, ο ανεπανάληπτος ήρωας, ο στρατηγός Κατσιμήτρος, επικεφαλής των αξιωματικών και των ανδρών του, εφορμά κατά των επιτιθεμένων Ιταλών…». Συγκινήθηκαν όλοι οι φυλακισμένοι. Ο στρατηγός Μουτούσης, που το διηγήθηκε πολλές δεκαετίες αργότερα, γύρισε προς το μέρος του Κατσιμήτρου. Εκείνος στεκόταν σε μια καρέκλα με ένα απλανές βλέμμα και κυλούσε ένα δάκρυ. Η θριαμβική περιγραφή της γενναιότητάς του τον έβρισκε φυλακισμένο…

ΠΗΓΗ