ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΥΡΤΑΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΚΛΕΙΤΣΟ

Σχεδιάγραμμα της επιχείρησης ανακατάληψης του Καρπενησίου.
Από το βιβλίο του Δ. Ζαφειρόπουλου Ο ΑΝΤΙΣΥΜΜΟΡΙΑΚΟΣ ΑΓΩΝ
σελ. 553.

Η κατάληψη του Καρπενησίου από τους αντάρτες τάραξε τις στρατιωτικές αρχές στην Αθήνα και ανάγκασε την κυβέρνηση να αναθέσει τη διοίκηση του ΓΕΣ στον Παπάγο. Τις επιχειρήσεις ανακατάληψης της πόλης ανέλαβε το Α' Σώμα Στρατού υπό τον Τσακαλώτο, ο οποίος προηγουμένως είχε εξουδετερώσει τις εστίες αντίστασης του ΔΣΕ στην Πελοπόννησο. Η επίθεση άρχισε στις 29-30 Ιανουαρίου με τις τρεις ταξιαρχίες της ΧV Μεραρχίας (45, 71, 73) από τη Μακρακώμη και δύο μοίρες ορεινών καταδρομών, το 581 Τάγμα Πεζικού, το 39 Ελαφρύ Σύνταγμα Πεζικού της ΧΙΙΙ Μεραρχίας και μονάδες του πυροβολικού από το Αγρίνιο. Ο κυβερνητικός στρατός εφάρμοζε για πρώτη φορά μια νέα τακτική που συνοψίζεται στη φράση «νυχθημερόν καταδίωξη: ουδέν τμήμα εθεωρείτο πλέον ως έχον έδραν στατικήν, έδει πάντες να ώσι εις θέσιν να καταδιώκουν τον εχθρό όπου κι αν ενεφανίζετο».

Οι αντάρτες περίμεναν καρτερικά το μοιραίο, αφού γνώριζαν ότι δεν μπορούσαν να κρατήσουν το Καρπενήσι. Το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να καθυστερήσουν την προέλαση του αντιπάλου, ώστε να μεταφέρουν τα εφόδια, τις υπηρεσίες και τους επιστρατευμένους έξω από την πόλη. Με το άφθονο χιόνι και την πυκνή ομίχλη να καλύπτει όλες τις διαβάσεις και τη χιονοθύελλα να μαίνεται η ΙΙ Μεραρχία του Διαμαντή ανέλαβε να υπερασπίσει τη Ράχη Τυμφρηστού και η Ι Μεραρχία του Γιώτη κάλυψε θέσεις νοτιοδυτικά του Καρπενησίου, για να αντιμετωπίσει τις εχθρικές δυνάμεις από το Αγρίνιο.
Ο εθνικός Στρατός επιτέθηκε με την 45η Ταξιαρχία στα αριστερά υψώματα του άξονα Αγ. Γεώργιος - χωριό Τυμφρηστός - Ράχη Τυμφρηστού. Η 71η Ταξιαρχία στράφηκε στα δεξιά υψώματα προς το χωριό Μερκάδα και η 73η, που ήταν εφεδρεία, κινήθηκε προς το Παλαιόκαστρο. Οι δυνάμεις από το Αγρίνιο κατέλαβαν την περιοχή Χούνη - Λογγίστα - Βίνιανη. Η αντίσταση των ανταρτών και στα δύο μέτωπα ήταν λυσσώδης αλλά μάταιη. Ορισμένοι συγγραφείς μιλούν για «μικρά Βερντέν». Ο εθνικός Στρατός τελικά τους απώθησε και στις 7 Φεβρουαρίου κατέλαβε τη Ράχη Τυμφρηστού.
Στο Καρπενήσι ο Γιώτης ήταν σε μεγάλη ανησυχία. Επικοινώνησε με τον Κώστα Κολιγιάννη, που είχε αντικαταστήσει τον τραυματία Καραγιώργη στην αρχηγία του ΚΓΑΝΕ, ο οποίος του συνέστησε να εκκενώσει την πόλη όσο ήταν ακόμα καιρός. Το βράδυ της 8ης Φεβρουαρίου ο εθνικός Στρατός ανακατέλαβε το Καρπενήσι. Λίγες ώρες πριν η 192 Ταξιαρχία της Ι Μεραρχίας του Γιώτη είχε κατευθυνθεί με τα εφόδια και τους στρατολογηθέντες βόρεια, προς την περιοχή των Αγράφων. Τα υπόλοιπα ανταρτικά τμήματα (τρεις ταξιαρχίες, οι 172, 144 και 138, η διλοχία Γκούρα και η Σχολή Αξιωματικών) πορεύθηκαν προς Νότο με κατεύθυνση τον Προυσό, με σκοπό να διαφύγουν από τον εχθρό, να προβούν σε νέες στρατολογήσεις που θα συμπλήρωναν τις απώλειες και να διεισδύσουν στην περιοχή Αγρινίου.
Η καταδίωξη των ανταρτών από ισχυρές και πάνοπλες μονάδες του εθνικού Στρατού ήταν αμείλικτη και τους «έβγαλε» από τα σχέδιά τους και την πορεία τους. Αναγκάστηκαν να κάνουν έναν "ελιγμό", μακροχρόνιο και δύσκολο, μέσα από άφθονα χιόνια, απότομες βουνοκορφές και ορμητικά ποτάμια. Η πορεία που ακολούθησαν ήταν η εξής: Δομνίστα (21/2), είσοδος στην ορεινή Φωκίδα, δυτικά του Μόρνου (22/2), προς την Αρτοτίνα, ιστορικό κεφαλοχώρι στους πρόποδες των Βαρδουσίων σε υψόμετρο 1.250 μέτρων (25/2), βορειανατολικά προς αυχένα Γουλινά, πέρασμα Γαρδικιώτη, πέρασμα του Σπερχειού μεταξύ Βίτολης και Μακρακώμης (28/2), Τσούκα (1/3), Ρεντίνα, Φουρνά, χωριά Κλειτσού (αρχές Μαρτίου), Δάφνη - Χρύσω δυτικά του Μέγδοβα, χωριά του Βάλτου, διείσδυση προς την Αρτα και σκληρές μάχες με κυβερνητικές δυνάμεις (21/3 - 24/3), πέρασμα Αχελώου (30/3). Μετά το πέρασμα του ποταμού η Μεραρχία του Γιώτη τράβηξε προς τη Θεσσαλία, ενώ η Μεραρχία του Διαμαντή στράφηκε πάλι προς τη Ρούμελη. Μέσα από απερίγραπτες ταλαιπωρίες, με τον αντίπαλο σε μικρή απόσταση και με λιγοστά πυρομαχικά και τρόφιμα, οι 600-700 απελπισμένοι άνδρες του Διαμαντή πέρασαν την Ευρυτανία, κτύπησαν το Λιδωρίκι (18/4), περιπλανήθηκαν στο τρίγωνο Οίτη - Γκιώνα - Βαρδούσια και έφθασαν στον Μόρνο (24/4). Τον Μάιο επέστρεψαν στο ορεινό τρίγωνο όπου γράφηκε ο επίλογος της ανταρτικής περιπέτειας στη Ρούμελη. Στις 21 Ιουνίου κοντά στο χωριό Μάρμαρα, σε ύψωμα 1.103 μέτρων, ο Διαμαντής σκοτώθηκε. Το πεδίο ήταν πια ελεύθερο για την τελική επίθεση των εθνικών δυνάμεων εναντίον των ανταρτών στη βορειοδυτική γωνιά της Ελλάδας.

ΠΗΓΗ