Αφιέρωμα του περιοδικού ΕΥΡΥΤΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΚΑ στον Κλειτσό. Το τεύχος του τριμηνιαιόυ περιοδικού είναι το 42 και εκδόθηκε για τους μήνες Απρίλιο - Μάϊο - Ιούνιο του 2012.
ΚΛΕΙΤΣΟΣ
Ανάμεσα στα μεγάλα ορεινά συγκροτήματα της Μάρτσας (υψ. 1687 μ.), της Κερασιάς(υψ. 1615 μ.) και του Σφενδαμιού εκτείνεται μια καταπράσινη επικλινής και λοφώδης έκτα-ση, που τη διαρρέει το Καλανόρρεμα, στην οποία αναπτύσσονται οι συνοικισμοί του δημοτικού διαμερίσματος του Κλειτσού: Πλάτανος, Μεσοχώρι,Κορίτσα, Κάλανος. Οι συνοικισμοί αυτοί βρίσκονται σεμικρή σχετικά απόσταση ο ένας από τον άλλο. Ο πέμπτοςσυνοικισμός, ο Μαυρόλογγος, απέχει από το Μεσοχώρι(κέντρο Κλειτσού) περίπου 14 χλμ και κείται σε μικρή από-σταση από τα όρια των νομών Ευρυτανίας και Καρδίτσας.Παλαιότερα υπήρχαν και μικρότεροι οικισμοί, όπως τα«Ζαγαριωταίικα», τα «Κατσιμητραίικα», τα «Τσιριγκαίικα»,τα «Ζιωβαίικα» και άλλοι, που διέμεναν κυρίως κτηνοτρό-φοι και γεωργοί.Ο Κλειτσός είναι πατρίδα του νεομάρτυρα Αγίου Κυπριανού, που μαρτύρησε στην Κων-σταντινούπολη στις 5 Ιουλίου του 1679. Οι συμπατριώτες του, οι Κλειτσιώτες, ετίμησαν καιτιμούν ευσεβάστως την ιερή μνήμη του. Σε περιοχή σπάνιας φυσικής ομορφιάς ανήγειραντον φερώνυμο ναό του Αγίου και κάθε καλοκαίρι συρρέουν Κλειτσιώτες, απ’ όλα σχεδόντα μέρη της Ελλάδος, στα οποία τους έφερε η μοίρα να εγκατασταθούν, και μετέχουν στηνιερή πανήγυρη στις 5 Ιουλίου. Ο Ναός του Αγίου Κυπριανού είναι καλοδιατηρημένος καιευπρεπισμένος. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του βρίσκεται σε άριστη κατάσταση.Το βαπτιστικό όνομα Κυπριανός είναι ευρύτατα διαδεδομένο στον Κλειτσό.Από τις πολλές προσωπικότητες που ανέδειξε ο Κλειτσός είναι υποχρέωση να αναφερθείο αείμνηστος στρατηγός
Χαράλαμπος Κατσιμήτρος
. Είναι ο άνθρωπος, που, ως στρατι-ωτικός, είπε το δικό του «ΟΧΙ» το 1940 και στάθηκε με τις λιγοστές στρατιωτικές δυνάμειςτου μέγα και απροσπέλαστο εμπόδιο κατά την επίθεση των ιταλικών στρατευμάτων στην Ήπειρο και απέδειξε με τη στάση του αυτή πως οι σιδερόφρακτες ορδές του Μουσσολίνιδεν είναι αήττητες. Η δράση του στον πόλεμο αυτό έκαμε τους Έλληνες να αισθάνονταιυπερήφανοι και τους ξένους να αποκαλύπτονται στο άκουσμα του ονόματός του. Η προτομήτου μεγάλου αυτού ανδρός κοσμεί την πλατεία της γενέτειράς του.Κοντά στον αυχένα της «Τριφύλλας» το 1805 ο περιώνυμος για τη γενναιότητά του κλε-φταρματολός
Κατσαντώνης
«συγκρούστηκε με το δερβέναγα Ιλιάσμπεη, που οδηγούσετριακόσιους Αρβανίτες» (Ε.Ι.Φ., σ.σ. 16-17, Π. Ι. Β. και ά. σ.97, Δ.Π.Κ. σ.σ. 184-185).Στη μάχη αυτή εφονεύθησαν πάμπολλοι τουρκαρβανίτες και ο ίδιος ο αρχηγός τους. Σώ-ζεται το τοπωνύμιο «μνήμα του Ιλιάσμπεγα». Σήμερα, οι ντόπιοι, όταν αναφέρονται στηνπεριοχή αυτή, λένε «στ’ Λιαζ’» (δηλαδή στου Ιλιάσμπεη), συγκόπτοντας –κατά την ευρυ-τανική προφορά– φωνήεντα ακόμη και συλλαβές για ν’ αποφεύγουν τη χασμωδία και ναεπιτυγχάνουν ταχύτερα την επικοινωνία τους.Κοντά στην περιοχή της Τριφύλλας το τοπωνύμιο «ράχη του Καραϊσκάκη» ή στην ντο-πιολαλιά «στ’ Καραϊσκάκ’» θυμίζει τη μάχη, που συγκροτήθηκε ανάμεσα στον Καραϊσκάκηκαι στους Τούρκους, Ράγκο κ.ά. στις 15 Μαΐου 1824,προτεραία της μάχης κοντά στο Μο-ναστήρι της Βράχας.Ας σταθούμε όμως περισσότερο στην ίδια την περιοχή. Ο αυχένας της Τριφύλλας είναι
σαν μια ανοιχτή είσοδος προς τα βορειότερα Άγραφα και προς το θεσσαλικό κάμπο. Και προ-τιμούσαν ανέκαθεν τη διάβαση αυτή ως συντομότερη και σχετικά ασφαλέστερη. Εκεί υπάρ-χουν και πολλά κτήματα Κλειτσιωτών και περισσότερο των κατοίκων της Κορίτσας. Ακριβώςεκεί διασταυρώνεται σήμερα ο αμαξιτός δρόμος προς Μαυρόλογγο - Σαραντάπορο - Καρ-δίτσα αλλά και προς Μολόχα - Απιδιά - Καρδίτσα. Λίγα μέτρα πριν απ’ αυτή τη διασταύρωσηβρίσκεται το «Σπίτι του Διαβάτη», που μπορεί κάποιος ταξιδιώτης ή πεζοπόρος να ξεκουρα-στεί ή να διανυκτερεύσει. Το θαυμάσιο αυτό κτίσμα μέσα στην ειδυλλιακή ομορφιά του τοπίουανήγειρε με δικές του δαπάνες ο από Κορίτσα καταγόμενος ευπατρίδης αείμνηστος ΝικόλαοςΦλωράκης. Μάλιστα, με δικά του, επίσης, έξοδα μεταφέρθηκε νερό από πηγή της «Μάρτσας».Μπροστά στην είσοδο έχει τεράστια βεράντα, όπου ο ταξιδιώτης μπορεί να ξεκουράζεται, ναβλέπει από ψηλά και να αποθαυμάζει την αγέρωχη γοητεία των αγραφιώτικων τοπίων.Δίπλα, σ’ αυτόν τον ξενώνα υπάρχει το εκκλησάκι της Αγίας Άννας το οποίο πανηγυρίζειστις 25 Ιουλίου και συγκεντρώνει όχι μόνο Κλειτσιώτες αλλά και πάρα πολλούς άλλουςπροσκυνητές από γειτονικά χωριά.Οδεύοντας από Φουρνά προς Κλειτσό με το αυτοκίνητο θα συναντήσουμε τον πρώτοσυνοικισμό, τον Πλάτανο, σε μια σχετικά ομαλή έκταση στα δεξιά του Φουρνιώτικου ποτα-μού, που από τον Πλάτανο και μέχρι το φαράγγι ανάμεσα στο Καστρί και Τσούκα, παίρνειτο όνομα «Μέγα Ρέμα» ή «Μεγαπόταμος». Προφανώς τ’ όνομά του το οφείλει στην πυκνήπαραποτάμια βλάστηση του πλατάνου. Τα σπίτια του, το ένα κοντά στο άλλο, συγκροτούνένα συγκεντρωμένο και καλοδομημένο οικισμό. Την ίδια συγκρότηση θα διαπιστώσουμεκαι στο Μεσοχώρι και στην Κορίτσα. Ενοριακή εκκλησία ο Άγιος Νικόλαος.Κοντά στον Πλάτανο είναι και ένας μικρότερος οικισμός με πολλά καινούρια σπίτια, οιΜουσχιάδες. Εδώ έχει ανεγερθεί με ιδιωτική πρωτοβουλία ένας νέος Ναός, ο της ΑγίαςΜαρίνας.Το Μεσοχώρι βρίσκεται στο κέντρο του Κλειτσού και σ’ αυτό πιθανώς οφείλει το όνομάτου. Έχει μεγάλη πλατεία, εξαιρετικά καλαίσθητη, στην οποία δεσπόζει ο Ναός των ΑγίωνΤαξιαρχών. Ήταν η έδρα της κοινότητας Κλειτσού.Ο συνοικισμός της Κορίτσας, δυτικότερα των άλλων οικισμών, και βεβαίως σε μεγαλύ-τερο υψ., απλώνεται στις πλαγιές του λόφου «Κρι» της κορυφογραμμής Τσούκας και Μάρ-τσας.Στην Κορίτσα υπήρχε το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Νέου. Ο Άγιος Νικόλαοςκαταγόταν από την Μικρά Ασία και διακρίθηκε –ως στρατιωτικός– για την ανδρεία τουσε μάχες κατά των Αγαρηνών. Αφού κατέστειλε μια στάση στη Λάρισα, απαρνήθηκε ταεγκόσμια, «εκάρη μοναχός», πήγε στο όρος Βούνενα και αφοσιώθηκε στο Μοναστήρι, πουυπήρχε σ’ αυτό. Τα Βούνενα ή η Βούνενα ήταν επισκοπή της Λάρισας. Εκεί αποκεφαλίστηκε–μαζί με δυο συμμοναστές του– από τους Αβάρους, που εισέβαλαν στη Θεσσαλία. Η μνήμητου εορτάζεται στις 9 Μαΐου πανηγυρικά.Το Μοναστήρι αυτό ήταν γυναικείο και εμόναζαν γυναίκες από τα γύρω χωριά. Κατά
την παράδοση από τις καλόγριες τη Μονής (Κόρες, Κορίτσια = Κορίτσα) πήρε το όνομάτου ο οικισμός αυτός. Κατά άλλη εκδοχή (Π. Ι. Βασιλείου) –επειδή ο οικισμός είχε και εξα-κολουθεί να έχει μικρές πηγές νερού– και επειδή «γκούρα» σημαίνει πηγή και «γκουρίτσα»μικρή πηγή συνάγεται ότι από τη σειρά «Γκούρα - Γκορίτσα - Κουρίτσα», προήλθε το τελικόόνομα «Κορίτσα» (Π.Ι.Β. και ά., σ.96).Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου κατεδαφίστηκε, επειδή κρίθηκε ετοιμόρροπο καιχτίστηκε καινούργια εκκλησία το 1907. Μετά από σαράντα χρόνια, εξαιτίας βομβαρδισμού,κατεστράφη και ανοικοδομήθηκε αργότερα. Στη συνέχεια έγιναν πολλές ανακαινίσεις καισήμερα είναι μια από τις ομορφότερες εκκλησίες της περιοχής.
«Στην Κορίτσα υπάρχουν και τα ερείπια της κατοικίας του Αγίου Κυπριανού» (Η.Δ.Σ. σ.36).
Βόρεια του Μεσοχωρίου και στις χαμηλές πλαγιές της Κερασιάς είναι ο συνοικισμός τουΚαλάνου και νοτιοανατολικά του Καλάνου ο μικρός συνοικισμός των Αγ. Αποστόλων. Εκείπανηγυρίζουν οι ντόπιοι στις 30 Ιουνίου, των Αγίων Αποστόλων και 26 Ιουλίου της Αγ.Παρασκευής.Πέντε χλμ. περίπου από Τριφύλλα βρίσκεται ο πέμπτος συνοικισμός του Κλειτσού, οΜαυρόλογγος. Κρυμμένος στην κυριολεξία μέσα σε ένα θαυμάσιο τοπίο και περικυκλωμέ-νος από υψηλόκορμα έλατα αδερφωμένα με τις πανύψηλες καστανιές στέκεται σαν φρου-ρός στις βορειοανατολικές εσχατιές της Ευρυτανίας. Από εκεί αντικρίζοντας κανείς τις ψη-λές, φαλακρές κορυφές των αγραφιώτικων βουνών (ευρυτανικών και θεσσαλικών) βλέπειτη μαγεία της φύσης να ξετυλίγεται μπροστά στα αχόρταγα μάτια του. Μάλιστα συνομιλώ-ντας με αυτές και παίζοντας με τις φιγούρες τους θα ανακαλύψει μες στο γλαυκό τ’ ουρανούτο χρώμα να προβάλλεται η «Κοιμωμένη».Εικόνες άπειρης ομορφιάς και θεϊκού μεγαλείου!Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Νέου (σιγίλλιο,Ιούλιος 1799, πατριάρχου Νεοφύτου) «πλουτεί ιερόν κει-μήλιον θαύματος άξιον τον εκ του αγκώνος πήχυν της ζω- γραφικής χειρός του Αγίου ενδόξου Αποστόλου και Ευαγ- γελιστού Λουκά κεκοσμημένον θαυμασίως κηρομαστίχω,και ιεράν εικόνα του αυτού αγίου συν ενί του αυτού αγίουόνυχι», το οποίο στρατιώτης του Νικηφόρου Β΄ το άφησεμέσα στο Μοναστήρι του Σταυροπηγίου (Παναγιάς) κοντάστον σημερινό ναό του Αγ. Κυπριανού το έτος 1358, γιανα μην πέσει στα χέρια των Αλβανών (Η.Δ.Σ. ό.π.).Στο σημερινό ναό του Αγίου Νικολάου του Νέου στην Κορίτσα φυλάσσονται, εκτός απότο ανωτέρω ιερό κειμήλιο και μεμβράνες και σιγίλλια και βιβλία και ιερά σκεύη σε ευπρεπι-σμένο και ασφαλές «κειμηλιαρχείο». Ο επισκέπτης σίγουρα θα αποζημιωθεί μελετώντας τα. Όπως στον Φουρνά, έτσι και στον Κλειτσό, στις εκκλησίες «κρύβονται» πνευματικοί θη-σαυροί, που γοητεύουν κάθε άνθρωπο, που θέλει μες στη γαλήνη και την ηρεμία, που τουπροσφέρει το φυσικό περιβάλλον, να γνωρίσει την ιστορία του τόπου και τους αγώνες τωναπλοϊκών ανθρώπων για τη διαφύλαξή της.
Ασφαλτοστρωμένος δρόμος συνδέει τον Κλειτσό με τηΒράχα και Φουρνά. Έχει υψ. 780 μ.
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ...